Ảnh hưởng của Lehman lên thị trường Việt Nam ?

Ảnh hưởng của Lehman lên thị trường Việt Nam ?

Chuyên đề đặc biệt​

Sự sụp đổ của Lehman Brothers chấn động phố Wall và những suy nghĩ về Việt Nam

Tuần vừa qua, lịch sử ngành tài chính trong 100 năm qua đánh dấu một sự kiện quan trọng là sự sụp đổ của Lehman Brothers trong vòng xoáy của cuộc khủng hoảng. Câu hỏi của đa số mọi người là tại sao Lehman lại sụp đổ và nó ảnh hưởng như thế nào đến thị trường thế giới, và liệu Việt Nam có bị ảnh hưởng hay không. Chungkhoan360.vn dành một chuyên đề đặc biệt để gửi tới các thành viên câu trả lời phần nào đó các câu hỏi trên mà vốn dĩ báo chí ít khi làm thỏa mãn mà chỉ nêu lên sự kiện ở một góc cạnh nào đó mà thôi.

Sự kiện chấn động phố Wall
Ngày 15/9 là ngày thứ 2 làm chấn động phố Wall với sự kiện sụp đổ của một định chế tài chính lớn thứ 4 nước Mỹ (về quy mô tài sản) nộp đơn theo chương 15 luật phá sản, đánh dấu mọi nỗ lực và thương thảo của Barclay kết thúc và chính phủ Mỹ đã không ?ocứu? nhưng đã làm cách đây mấy tháng đối với Bear Sterns. Lịch sử phát triển 164 năm đã đến dấu chấm hết.

Kết cục của ngày 15/9 được xem là đã được biết từ trước vào ngày 9/9 khi những đàm phán với Ngân hàng phát triển Hàn Quốc đã chính thức thất bại, và ngay lập tức các nhà đầu tư bán tháo cổ phiếu khiến giá sụt giảm 42% chỉ trong vòng ngày 10/9. Phương án đàm phán với Bank of America và Barclays của Anh cũng chính thức thất bại vào ngày 14/9 kết thúc mọi nỗ lực cữu vãn tình thế. CEO Dick Fuld, với 40 năm gắn bó và 14 năm chèo lái Lehman vượt qua cơn bão khủng hoảng 1998 và đưa Lehman sau đó trở thành một ngân hàng lớn của phố Wall, đã chính thức trở thành kẻ đưa đến kết cục bi thảm nhất trong lịch sử nước Mỹ.

Chỉ trong vòn một năm, dưới ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng tài chính, giá cổ phiếu của tập đoàn với tổng tài sản gần 700 tỷ đô la giảm từ 67 đô la/cổ phiếu xuống gần con số 0 tròn trĩnh. Trong sáu tháng đầu năm, tập đoàn công bố khoản lỗ 6,7 tỷ đô la. Khoảng 27.000 nhân viên toàn cầu đứng trước tình trạng mất việc làm.

Chỉ số 2007 2006 2005 2004 2003
Doanh thu thuần (tỷ $) $19,257 $17, 583 $14,630 $11,576 $8,647
Lợi nhuận thuần (tỷ $) $4,192 $4,007 $3,260 $2,369 $1,699
Tổng tài sản (tỷ $) $691,063 $503,545 $410,063 $357,168 $312,061
Nợ dài hạn (tỷ $) $123,150 $81,178 $53,899 $49,365 $35,885
Vốn chủ sở hữu (tỷ $) $22,490 $19,191 $16,794 $14,920 $13,174
Vốn dài hạn (tỷ $) $145,640 $100,369 $70,693 $64,285 $50,369

Vòng xoáy của cuộc khủng hoảng nhà đất kéo sụp các định chế tài chính
Công bằng mà nói cuộc khủng hoảng tín dụng đã làm hàng loạt tên tuổi đều rơi vào vòng xoáy chứ không chỉ có Lehman. Đầu tiên là Freddie Mac và Fannie Mae, 2 công ty cho vay bất động sản, lao đao trước các khoản cho vay kém chất lượng (subprime mortgage), tiếp theo là các định chế tài chính lớn như UBS, Citi, Merill Lynch, Bear Steans đều công bố các khoản lỗ lên đến hàng trăm tỷ đô la. Ngay trước lúc Lehman hấp hối, hàng loạt các tên tuổi như Merrill Lynch, AIG, Washington Mutual cũng rơi vào tình trạng tương tự.

Lehman Brothers là ai, hoạt động chủ yếu là gì?

Thành lập từ năm 1884 bởi anh em nhà Lehman, con trai của một người di dân từ Đức, sau đó sát nhập với American Express năm 1969 và tách ra 1994. Lehman Brothers là một định chế tài chính với hoạt động chủ yếu trên 4 lĩnh vực sau:
? Đầu tư cổ phiếu (Equities)
? Trái phiếu và thu nhập cố định (fixed income), đây là thế mạnh lớn nhất của Lehman
? Ngân hàng đầu tư (investment banking) mà thực ra bản chất giống với hoạt động tư vấn của các công ty chứng khoán
? Quản lý quỹ

Một số bạn đọc nhiều khi nhầm lẫn việc các báo chí cho rằng đây là sụp đổ của một ngân hàng nhưng thực ra phải nói chính xác là một ngân hàng đầu tư (investment banking) mà bản chất giống hệt như một công ty chứng khoán chuyên tư vấn mua bán sát nhập, IPO,.. với quy mô lớn. Lehman không phải là một ngân hàng thương mại. Để tránh hiểu lầm, chungkhoan360 luôn nói rằng Lehman Brothers là một định chế tài chính.


Tổng doanh thu năm 2007 là 59 tỷ, trong đó doanh thu từ lãi và cổ tức chiếm 70% tổng doanh thu của định chế tài chính này. Thế mạnh của Lehman là thị trường trái phiếu, tài sản bất động sản (asset securities).


Tại sao Lehman Brothers lại sụp đổ ?
Nguyên nhân thì có nhiều và mỗi người đứng trên một góc cạnh khác nhau tổng hợp thì chungkhoan360.vn cho rằng có 2 nguyên nhân chính sau đây:

Nguyên nhân 1: canh bạc lớn
Cũng như các định chế tài chính khác trải qua một thời gian cực kỳ đẹp đẽ với sự phát triển nóng của thị trường tài chính và nhà đất, Lehman đã ?osay? vào những cuộc tìm kiếm lợi nhuận nhiều hơn nữa bằng ?tiền vay.

Nạn nhân của chính mình từ phong cách đầu tư quản lý rủi ro. Lehman - cũng như các ngân hàng đầu tư khác - đã sử dụng nghiệp vụ chứng khoán hóa (securitisation) để biến các khoản cho vay mua bất động sản thành các gói trái phiếu có gốc bất động sản (MBS, MBO, CDO) đầy rủi ro cung cấp cho thị trường. Khi nền kinh tế đi xuống, người vay tiền mua nhà không trả được các khoản vay mua nhà thì rủi ro tín dụng được chuyển sang các gói trái phiếu có các danh mục tín dụng bất động sản làm tài sản đảm bảo. Khủng hoảng càng gia tăng thì việc phát mại tài sản càng tăng làm giá bất động sản càng giảm. Điều này có nghĩa giá trị tài sản đảm bảo của trái phiếu càng giảm và rủi ro tín dụng càng tăng.

Tại thời điểm cuối tháng 8, Lehman nắm danh mục khoảng 52 tỷ USD liên quan đến bất động sản, trong đó 24 tỷ USD chứng khoán bất động sản nhà ở, 17 tỷ USD chứng khoán bất động sản thương mại và 11 tỷ đầu tư trực tiếp. So với tương quan tổng tài sản khoảng 600 tỷ USD và vốn chủ khoảng 20 tỷ USD thì đây là một danh mục của một canh bạc.

Nguyên nhân 2: thời thế thế thời phải thếCó thể nói, Lehman đã không may bằng Freddie Mac và Fannie Mae, hay là Bear Steans vì đến lượt Lehman đứng trước bờ vực thẳm thì FED đã không còn làm vai trò của ?oông già Nô en? nữa. Lehman cũng đã từng hy vọng sẽ được FED cứu, tuy nhiên điều này đã không xảy ra, và phố Wall có thêm một bài học nữa đó là FED và Bộ Tài chính Mỹ không phải là những ?oông già Nô en? tặng quà cho tất cả mọi người. Điều này cũng thực sự hết sức dễ hiểu, vì những ảnh hưởng mang tính chất xã hội của Lehman là chỉ bằng 1/10 những định chế trên.

Ngoài ra, bán khống (?oshort sale?)là một công cụ và giờ đây trở thành vũ khí để Lehman ?ochết? nhanh hơn. Các nhà đầu cơ bán khống (short sale) Lehman đặt cược với việc cổ phiếu sẽ giảm giá mạnh. Từ khi Lehman công bố kết quả lỗ quý 2 thì các hoạt động bán khống diễn ra mạnh mẽ. Cổ phiếu Lehman giảm thấp hơn nhiều so với giá trị ghi sổ là 30 USD. Vào tháng 7, cổ phiếu Lehman chỉ còn 15 USD tương đương mức vốn hoá 10 tỷ, ước tính bằng giá trị thị trường của công ty quản lý tài sản của Lehman là Neuberger Berman. Thị trường đã định giá Franchise còn lại của Lehman bằng 0? CEO Dick Fuld đã nhiều lần tức giận với những kẻ đầu cơ bán khống Lehman và kiên quyết phục thù, nhưng thời cuộc đã không ủng hộ ông.

Những suy nghĩ về Việt Nam
Chungkhoan360.vn không có ý định quy nạp một sự tương tự nào đó vào Việt Nam mà chỉ muốn đưa ra những bài học cho những nhà đầu tư chứng khoán, trên phương diện phân tích và quan điểm đầu tư.

Việt Nam chưa có một sự sụp đổ như vậy trên phương diện của một công ty khổng lồ và một lịch sử lâu đời như Lehman nhưng trên phương diện cá nhân một số nhà đầu tư lớn (mà cộng đồng forum vẫn gọi là các đại gia) rõ ràng sự thất bại có những nguyên nhân giống nhau. Đó là sự lạm dụng công cụ đòn bẩy khi thị trường quá nóng như cuối năm 2007 với các dịch vụ cầm cố cổ phiếu và repo hoặc thậm chí vay nóng, để tái đầu tư vào các cổ phiếu tính thanh khoản không cao, và khi thị trường đảo chiều, dòng tiền không được cân đối.

Một số doanh nghiệp với định hướng phát triển sang lĩnh vực vốn được các sách giao khoa cho rằng rủi ro cao, là tài chính và bất động sản, nhưng những lợi nhuận trước mắt làm cho các doanh nghiệp muốn cho rằng chỉ có mình là đúng và không muốn mất đi chiếc bánh ngon mà những nhà đầu tư/doanh nghiệp khác đã đạt được trong một thời gian ngắn. ?oKim ngân thời loạn?, lúc này hơn ai hết chúng ta hiểu hơn về giá trị của giá trị đích thực của một doanh nghiệp, đó là dòng tiền.

Một cách nhìn khác cho nhà đầu tư là chúng ta hãy cần hiểu nhiều hơn ngoài con số lợi nhuận của một doanh nghiệp báo cáo. Sự nóng của một doanh nghiệp không nằm ở bảng kết quả kinh doanh, mà nằm ở bảng cân đối kế toán. Khi nói chuyện với các nhà đầu tư, ban biên tập chungkhoan360.vn nhận thấy rằng, đa số các nhà đầu tư chỉ quan tâm con số lợi nhuận mà quên đi những áp lực và triển vọng, cũng như nguy cơ nằm ở bảng cân đối kế toán.

Cách phản ứng với sự kiện sụp đổ của một định chế tài chính lớn của Mỹ cũng hết sức bình tĩnh, điều mà những nước đang phát triển cần học tập. Tất cả đều trong một trật tự của sự đỗ vỡ, không hoảng loạn, không quá hưng phấn.

Liệu Việt Nam bị ảnh hưởng như thế nào?
Với câu hỏi thị trường Việt Nam có bị ảnh hưởng không thì câu trả lời là có, nhưng không phải là một sự tương quan trực tiếp.

Trước hết, một điều phải thừa nhận là nền kinh tế hội nhập của chúng ta có sự đóng góp một tỷ lệ lớn của nguồn vốn nước ngoài FDI. Một khó khăn toàn cầu, ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty mẹ ở nước ngoài, sẽ phần nào ảnh hưởng đến sự phát triển của bộ phận sản xuất tại Việt Nam. Hiện nay, chungkhoan360 chưa tìm được chứng cứ cho kết luận một số nhà đầu tư gián tiếp đang rút vốn khỏi Việt Nam.

Ảnh hưởng đến hoạt động xuất khẩu một số mặt hàng, đặc biệt là các doanh nghiệp thuộc khối ngành sản xuất.

Hiệu ứng tâm lý có thể đưa đến nhiều quyết định bán cổ phiếu với tâm trạng lo lắng quá khích. Thị trường Việt Nam mấy phiên ngày 16 và 17 đã chứng kiến việc bán hàng loạt cổ phiếu.

Chungkhoan360.vn cho rằng mối tương quan ảnh hưởng là không nhiều đến thị trường Việt Nam, với mức giá và giá trị như hiện nay, nhưng bài học từ sự thất bại của Lehman cho chúng ta là rất nhiều. Nếu bạn bán cổ phiếu đi thì bạn còn có cơ hội để mua lại, nhưng nếu bạn bán đi niềm tin vào ngày mai thì bạn không mua lại nó được.

www.chungkhoan360.vn

Để đọc báo cáo ở dạng pdf:
http://www.chungkhoan360.vn/images/chungkhoan360/15.09%20to%2019.09_Layout%201.pdf