Bạn chọn Đầu tư hay Đầu cơ?

Trên thị trường chứng khoán, một thông điệp “muôn năm cũ” được nhắc đi nhắc lại mỗi khi VNIndex vào nhịp “khó ăn”, đó là: lùa gà cho cáo nó xơi, hiểu nôm na F0 là gà - Fn là cáo.

Nhưng, sự thật là nhìn gà hóa cáo, cáo đó mà lại là gà,.. Giống như việc xác định bản thân là nhà đầu tư hay nhà đầu cơ, không phải là câu chuyện đơn giản mà ai cũng làm rõ trắng đen được. Vậy bạn xác định được cho mình trường phái nào: đầu tư hay đầu cơ?

I. Đầu tư - Đầu cơ là gì?

Chúng ta có thể dễ dàng tìm kiếm rất nhiều lý thuyết về hai thuật ngữ trên, nên trong bài viết này, em chỉ bắt đầu bằng các định nghĩa đơn giản dưới đây.


Một câu nói của nhà đầu tư huyền thoại Warren Buffett được coi là “một bài kiểm tra thực sự” để phân biệt hai khái niệm nhà đầu tư và nhà đầu cơ: “Khi tôi mua một cổ phiếu, tôi sẽ không bận tâm đến chuyện họ có đóng cửa thị trường chứng khoán trong một vài năm nữa hay không. Tôi quan tâm đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, quan tâm đến việc liệu doanh nghiệp ấy có mang lại lợi suất cho mình trong tương lai hay không”. (Warren Buffett)

Hẳn là vậy, đầu tư là giống như việc bỏ tiền góp vốn vào một doanh nghiệp nhằm thu lại lợi nhuận và có chấp nhận rủi ro hợp lý với thời gian nắm giữ tài sản dài (thường là trên 1 năm).

• Nhà đầu tư là người phân tích kỹ lưỡng một công ty, quyết định về giá trị hợp lý của nó, và sẽ không mua cổ phiếu trừ khi nó được giao dịch với ở mức giá thấp hơn so với giá trị nội tại.
  
  
• Ví dụ, “Công ty X đang giao dịch với giá 20.000 đồng/ cổ phiếu, nhưng theo phân tích đầu tư, giá trị của nó là 30.000 đồng/cổ phiếu”. Nhà đầu tư sẽ đưa ra quyết định đầu tư dựa trên dữ liệu thực tế và hoàn toàn không cho phép cảm xúc của họ tham gia.
  

Trong khi đó, đầu cơ là hoạt động tìm kiếm lợi nhuận trong một khoảng thời gian ngắn, chấp nhận rủi ro cao hơn đầu tư và mối quan tâm chính là biến động của giá cổ phiếu.

• Nhà đầu cơ chỉ quan tâm tới những yếu tố trong ngắn hạn như kết quả kinh doanh quý hay việc tăng/giảm cổ tức chi trả mà không quan tâm đến kế hoạch dài hạn.
  

Sự khác biệt rõ rệt nhất giữa đầu tư và đầu cơ: Đó là liều lượng rủi ro. Rủi ro của đầu cơ cao hơn rất nhiều so với đầu tư. Vì vậy, nên cần lưu ý là đầu tư có thể dễ dàng trở thành đầu cơ, khi ta tăng liều lượng rủi ro lên, như “all in full margin” (đầu tư tất cả tiền và dùng cả đòn bẩy từ vay) thì lập tức khoản đầu tư của bạn sẽ thành đầu cơ. Trong thực tế thì ranh giới giữa đầu cơ và đầu tư là rất mong manh, và thường thì một giao dịch cụ thể rất dễ là sự pha trộn của cả hai yếu tố.

II. Mối tương quan giữa đầu tư và đầu cơ

Đầu tư và đầu cơ – ai hay hơn?


Đầu tư thì tất nhiên là giàu hơn đầu cơ. Số tỷ phú thuộc trường phái đầu tư luôn luôn lớn hơn rất nhiều lần so với những người thuộc trường phái đầu cơ. Và họ còn giàu hơn. Ví dụ như Warren Buffet thì giàu phải gấp 3 lần George Soros.

Ngược lại, phe đầu cơ, oai hơn rất nhiều. Lý do là rủi ro nhiều hơn thì “lên voi xuống chó nhiều hơn”, dễ tạo ra “drama” cho bà con hít hà. Đúng vậy! Chẳng thấy ai làm phim về nhà hiền triết xứ Omaha - Warren Buffet, nhưng ai rồi cũng xem bộ phim The Big Short khi thị trường đỏ lửa, với thần tượng Michael Burry kiếm được gần 1 tỷ đô với cú bán khống thần thánh. Và Michael Burry hiện có tài sản chỉ bằng 0,3% cụ Buffet.

Thông thường sẽ luôn là đầu tư kiếm tiền tốt hơn trong dài hạn, còn ngắn hạn thì đầu cơ lại tốt hơn. Nhận định này, kiểm chứng là khó, vì những bằng chứng thường chỉ mang tính đơn lẻ.

Có một điểm mà nhà đầu tư thường băn khoăn là giữ cổ phiếu dài hạn là có lời mà sao khó thế? Nhìn xung quanh cổ phiếu đầu cơ lên ầm ầm còn hàng đầu tư thì chẳng thấy lên thậm chí còn xuống. Không khó để thống nhất với nhau về triển vọng của doanh nghiệp, nhưng tâm lý sốt ruột muốn bán vì đủ mọi lý do là điều mà một nhà đầu tư thường cảm thấy khó khăn trong quá trình đầu tư của mình.

Đồng ý rằng đầu cơ không hoàn toàn xấu. Đầu cơ tạo ra thanh khoản cho thị trường, mà thanh khoản chính là “ô–xy” của thị trường chứng khoán. Một thị trường chỉ toàn các nhà đầu tư giá trị, sẽ không có được thanh khoản cần thiết để hoạt động. Tuy nhiên, khi mà đầu cơ trở thành động lực chính, chi phối thị trường, thì nó sẽ là xấu và thậm chí còn cản trở hoạt động đầu tư.

Câu hỏi đặt ra, nhà đầu tư nên lựa chọn là nhà đầu tư dài hạn hay nhà đầu cơ ngắn hạn?

III. Đầu tư - đầu cơ - phù hợp với ai?

Nhà đầu tư đại tài, Benjamin Graham từng có câu nói nổi tiếng:

“Đầu cơ hay đầu tư đều tốt, nhưng chúng ta không nên lẫn lộn với nhau. Việc nguy hiểm nhất của đầu cơ là đầu cơ theo kiểu đầu tư. Để tránh tình trạng lỗ nặng hoặc kẹt hàng lâu, nhà đầu tư cần quán triệt tư duy về hai trường phái này”.

Nên lựa chọn là nhà đầu tư hay nhà đầu cơ? – Câu trả lời phụ thuộc vào chính bạn.


Dựa vào bảng đánh giá trên, chúng ta có thể xác định phong cách giao dịch của chính mình. Từ đó, chúng ta có thể tiếp cận phương pháp hoặc tìm kiếm chuyên gia tư vấn phù hợp. Một điều quan trọng em lưu ý, không nên nhầm lẫn giữa hai phong cách này, vì điều đó có thể dẫn đến những quyết định thiếu nhất quán và gây rủi ro cho chính Nhà đầu tư

Có một câu nói của Benjamin Graham – Cha đẻ của đầu tư giá trị: “Nhà đầu tư đích thực thì nên hành động như một nhà đầu tư, đừng bao giờ nghĩ có lúc mình sẽ đầu cơ.”

Kết luận:

Nhà đầu tư hãy kiểm soát tâm lý, kiểm soát cảm xúc và nghiêm khắc, kiên định với kế hoạch giao dịch của chính mình. Vậy, với thị trường giao dịch thanh khoản thấp như hiện nay, mỗi Nhà đầu tư nên làm gì, sau khi đã chọn ra đúng phong cách đầu tư của riêng mình.​