Bầu Đức hạ cánh an toàn ?

Chủ tịch Tập đoàn HAGL nổi lên bởi những quyết định kinh doanh lẫn cá nhân gây sốc. Nhưng ẩn sau là một tầm nhìn chiến lược và tham vọng lớn.Tại đại hội cổ đông tháng 4 vừa qua, trong lúc thị trường bất động sản rệu rã, hàng chục ngàn căn hộ không bán được, ông chủ Hoàng Anh Gia Lai cho biết có 2.489 tỉ đồng tiền mặt đang chờ sẵn để gom đất sạch với giá rẻ. Bầu Đức cũng không ngại tuyên bố “giá đất bình quân chưa đến 1 triệu đồng/m2, cộng thêm chi phí xây dựng 6 triệu đồng/m2, xây xong căn hộ, bán giá nào cũng có lãi”.[r23)][r23)][r23)]

Cũng trong đại hội này, ông khẳng định, trong tương lai, từ năm 2012 trở đi, khoáng sản sẽ thay thế bất động sản trong cơ cấu doanh thu, đồng thời các khoản đầu tư cao su và thủy điện cũng sẽ bắt đầu đem về lợi nhuận.
Tiến vào Đông Dương.

Với cao su, cách đây 5 năm, khi cao su chưa đạt giá trị xuất khẩu 6.000 USD/tấn, Bầu Đức đã bắt đầu trồng và nhìn ra nguồn thu khổng lồ từ ngành này trong tương lai. Hiện nay, với lượng cao su của mình, Bầu Đức ước tính đạt lợi nhuận 653 triệu USD mỗi năm.[r2)][r2)][r2)]

Ông là một trong số ít doanh nghiệp biết tận dụng Đông Dương để làm căn cứ trồng và xuất khẩu cao su. Ông đã đầu tư trồng cao su tại Lào (năm 2007) trước khi trồng tại Gia Lai năm 2008.[r24)][r24)][r24)]

Tương tự cao su, với khoáng sản, trước đây, khi cơ chế “xin - cho” trong khai thác còn nặng nề tại Việt Nam, Bầu Đức đã sang Lào để nắm bắt cơ hội từ thị trường khá dễ chịu này (và cả Campuchia). Giờ đây, khi cơ chế đấu thầu mới có hiệu lực từ đầu năm 2011, Bầu Đức có thể lại được thêm một lợi thế đầu tư tại Gia Lai, quê ông.

Với thủy điện thì Hoàng Anh Gia Lai vẫn trong giai đoạn đầu tư tại Lào, Tây Nguyên, Thanh Hóa với 17 dự án.

Nhìn qua việc đầu tư cao su, khai thác quặng sắt, thủy điện tại Đông Dương có thể thấy, Bầu Đức dường như đang đi theo chiến lược của Trung Quốc. Trong khi Trung Quốc tiếp cận với châu Phi thông qua chương trình “đổi hạ tầng lấy khoáng sản” thì Đoàn Nguyên Đức tiến dần ra Đông Dương cũng với chiến lược tương tự.

Bên cạnh đó, không thể phủ nhận Hoàng Anh Gia Lai rất giỏi huy động vốn. Trong lúc nguồn vốn khan hiếm như hiện nay, Bầu Đức vẫn liên tiếp nhận thêm các khoản đầu tư mới. Gần đây nhất là 1.130 tỉ đồng từ phát hành trái phiếu chuyển đổi cho Temasek.

Tuy nhiên, các báo cáo tài chính của Tập đoàn cho thấy, họ cũng không đứng bên lề khó khăn chung của thị trường. Năm 2009, dòng tiền từ hoạt động kinh doanh của Hoàng Anh Gia Lai là khoảng 1.000 tỉ đồng, đến năm 2010 chỉ còn 294 tỉ đồng và quý I/2012 đã âm 354 tỉ đồng.

Tỉ trọng khoản phải thu trên doanh thu cũng đang lớn dần. Tỉ lệ này năm 2009 là 22%, năm 2010 tăng nhẹ lên 24% nhưng đến 2011 đã là 44%. Câu chuyện dòng tiền này đặt ra câu hỏi về sự phát triển ổn định của Tập đoàn.

Tham vọng tỉ phú đô la

Đoàn Nguyên Đức đang chăm chút cho tham vọng trở thành tỉ phú đô la, cũng như đưa Hoàng Anh Gia Lai vượt ngưỡng “doanh nghiệp tỉ đô” mà ở Việt Nam chỉ một vài cái tên lớn như Vinamilk, FPT đã chạm vào.

Lúc này, mục tiêu giữ tăng trưởng ở mức 40% của Bầu Đức hoàn toàn khả thi dù phần lớn cao su và quặng sắt xuất khẩu của Việt Nam là vào Trung Quốc (sẽ bị tác động xấu nếu Trung Quốc thay đổi chính sách xuất nhập khẩu các mặt hàng này).

Sự tự tin của Bầu Đức còn thể hiện ở việc ông đưa Hoàng Anh Gia Lai lên Sàn Chứng khoán London thông qua niêm yết chứng chỉ lưu ký toàn cầu (GDR) và huy động được 90 triệu USD trong tháng 3 vừa qua. Hoàng Anh Gia Lai cũng là doanh nghiệp Việt Nam đầu tiên niêm yết trên sàn chứng khoán này.

Khi càng mạnh, tập đoàn này lại càng hấp dẫn giới đầu tư nước ngoài. Tập đoàn Temasek là một ví dụ điển hình của nhà đầu tư nước ngoài “bị” Hoàng Anh Gia Lai thu hút. Trong đợt phát hành trái phiếu chuyển đổi của tập đoàn này cho Temasek năm 2010, giá trị trái phiếu là 1.100 tỉ đồng, lãi suất trái phiếu 0% kỳ hạn 1 năm và chênh lệch giá thị trường với giá chuyển đổi là -11% (75.000 đồng so với 67.375 đồng).

Hiện nay, có 13 định chế tài chính lớn đã đầu tư vào tập đoàn này như Jaccar, Dragon Capital, Deutsche Bank, Temasek, Vietcombank, Sacombank, BIDV…

Tuy nhiên, song song với câu chuyện làm giàu của Bầu Đức là nhiều câu hỏi về môi trường. Forbes Asia trong bài “Condo boss” (tạm dịch là “Ông chủ của các căn hộ”) dẫn lời một nhà nghiên cứu môi trường cho rằng, nếu nghĩ việc trồng cây cao su có thể giúp cải thiện tình trạng biến đổi khí hậu thì chẳng khác nào bảo con người chặt đi một chân để thay bằng chân gỗ.

Đầu tư thủy điện và khoáng sản cũng luôn đặt ra thách thức về môi trường. Việc xây thủy điện ở đầu nguồn sẽ tác động xấu đến rừng, làm ngập nhiều thung lũng và ảnh hưởng đến cuộc sống của dân địa phương. Còn khai thác khoáng sản, nếu không khéo léo sẽ dẫn đến những hệ lụy về ô nhiễm không khí do bụi bẩn, sụt lún.

Trong lúc tờ Forbes Asia cáo buộc Bầu Đức khai thác rừng không hợp pháp thì phần lớn thông tin trong nước về ông là tích cực, đề cập nhiều đến số lượng công ăn việc làm Hoàng Anh Gia Lai đã tạo ra.

Một công nhân cao su Việt Nam kiếm được 300.000 đồng/ngày từ Hoàng Anh Gia Lai trên đất Lào. Hiện tại, Hoàng Anh Gia Lai đã trở thành tập đoàn với hơn 10.000 nhân viên, trong khi lượng gỗ khai thác trong quá trình phát triển gần 20 năm của công ty này không thể thống kê.
><