Bẫy định giá trên thị trường chứng khoán Việt Nam!!!

Phương pháp định giá phổ biến và định giá đơn giản nhất hiện nay đa phần chúng ta sử dụng là định giá theo P/E, nhưng chúng ta đều không biết tại sao lại sử dụng chỉ số này, mức bao nhiêu là phù hợp và khi nào nên sử dụng.

P/E là viết tắt của từ: Price / EPS, tức là thể hiện giá bạn phải trả cho mỗi đồng thu nhập của Công ty. Trong trường hợp hoàn hảo, tất cả lợi nhuận Công ty làm ra đều được chia cho cổ đông thì khi đó hiệu suất đầu tư của của chúng ta sẽ là 1/P/E.

Ví dụ: Giá của cổ phiếu là 30.000đ/cp và EPS của Công ty là 3.000đ thì khi đó P/E của Công ty là 10 và hiệu suất đầu tư là 1/10 = 10%.

Tuy nhiên đây là hiệu suất khi Công ty sử dụng 100% lợi nhuận để chia cho cổ đông, thực tế thì Công ty còn sử dụng lợi nhuận để phân bổ vào nhiều quỹ khác như: quỹ khen thưởng phúc lợi, quỹ đầu tư phát triển,…nên nếu tính toán kỹ hơn chúng ta có thể loại trừ đi các khoản trích trong năm của Công ty.

Từ đó chúng ta có cơ sở để đưa ra 1 mức P/E hợp lý đối với một cổ phần.

Thông thường chúng ta hay lấy lãi suất ngân hàng để xác định mức P/E phù hợp, có 02 lý do để mọi người lựa chọn lãi suất ngân hàng để làm quy chuẩn xác định P/E là:

- So sánh hiệu quả đầu tư cổ phiếu với mức sinh lời khi gửi tiết kiệm. Ví dụ: trước đây lãi suất tiết kiệm, cho vay rơi vào từ 5-6%/năm thì mức P/E phù hợp với thị trường chứng khoán rơi vào 15-16 khi đó hiệu suất đầu tư chung của thị trường chứng khoán là 1/P/E - ~6-7% cao hơn mức gửi tiết kiệm.

- Xác định yếu tố hỗ trợ doanh nghiệp tăng trưởng trong tương lai, vốn rẻ à tiết kiệm chi phí tài chính, mở rộng kinh doanh à EPS tăng trưởng à P/E giảm dần.

* Sai lầm khi sử dụng hệ số P/E

- Áp dụng cho tất cả mọi ngành nghề, cổ phiếu. Hệ số P/E không phù hợp với các doanh nghiệp BĐS, các doanh nghiệp thực hiện các dự án. Vì các doanh nghiệp này lợi nhuận sẽ thường được book đột biến trong 1-2 năm.

- Không loại trừ thu nhập bất thường như: thanh lý tài sản à lợi nhuận đột biến à EPS cao à P/E thấp à Giá cổ phiếu đang ở mức rẻ. Tuy nhiên năm sau P/E sẽ cao do không có nguồn thu đột biến. Chỉ sử dụng lợi nhuận từ hoạt động sản xuất kinh doanh chính.

- Hiện tại rất nhiều nhà đầu tư đang sai lầm trong việc sử dụng P/E để định giá doanh nghiệp bất động sản, đặc thù ngành bất động sản có tính chu kỳ rất cao và hiện thị trường bất động sản đang ở giai đoạn kẹt thanh khoản. Vậy tại sao nhiều doanh nghiệp BĐS doanh thu 09 tháng đầu năm vẫn tăng trưởng? câu trả lời là đối với các doanh nghiệp kinh doanh dự án thì sẽ có tiến độ thanh toán, thông thường là 01 năm, nên doanh thu thời điểm quý III năm nay có thể đã được phát sinh giao dịch từ quý III năm 2021, thời điểm đó thị trường bất động sản còn khá nóng.

* Cách thức sử dụng hệ số P/E khi đầu tư

- Lựa chọn các doanh nghiệp có core chính ổn định.

- Sử dụng hệ số P/E phù hợp với từng ngành và từng giai đoạn của nền kinh tế khác nhau.

Hiện tại rất nhiều chuyên gia kinh tế nhận định P/E của thị trường đang ở mức rẻ. Tuy nhiên, hiện tại lãi suất gửi tiết kiệm tại nhiều TCTD đã lên mức >10% như vậy mức P/E của thị trường có thời điểm ~10 thì hiệu suất đầu tư trung bình trên thị trường chỉ ~10%. Nếu so sánh mức độ rủi ro của thị trường chứng khoán và gửi tiết kiệm thì hiệu suất đầu tư là khá thấp. Thêm 1 nguyên nhân nữa là diễn biến của tỷ giá hiện tại thì chính phủ khả năng cao sẽ tiếp tục thực hiện chính sách thắt chặt tiền tệ à lãi suất tiếp tục tăng à ảnh hưởng đến KQKD của các doanh nghiệp trong tương lai.

Việc dự báo ảnh hưởng của nền kinh tế

Đối với giai đoạn của nền kinh tế hiện tại phương pháp đầu tư phù hợp nhất trên thị trường chứng khoán là đầu tư giá trị. Các bước thực hiện như sau:

- Lựa chọn ngành nghề ít bị ảnh hưởng bởi khủng hoảng kinh tế: điện, nước, tiêu dung cơ bản.

- Lọc trong các ngành nghề đó các doanh nghiệp có cơ cấu tài chính tốt, hệ số nợ thấp, P/E ở mức <10, có lợi nhuận sau thuế chưa phân phối cao (~40-50% vốn hóa). Nói đến đây chắc nhiều bạn lại thắc mắc: ở trên tôi nói P/E ~10 là cao sao ở đây lại lấy 10 là mốc tham chiếu, EPS trong công thức P/E được xác định là trong vòng 01 năm, việc xác định mức chia cổ tức của doanh nghiệp ngoại trừ P/E chúng ta còn phải xác định lợi nhuận sau thế chưa phân phối của Công ty là cao hay thấp.

- Lịch sử trả cổ tức bằng tiền cao, trung bình 03 năm gần nhất từ 12-15%/thị giá.

- Lựa chọn thời điểm thị trường giảm mạnh để mua tích lũy, chiến lược tích lũy tùy thuộc vào mỗi cá nhân.

Ngoại trừ phương pháp định giá dựa vào P/E thì còn rất nhiều phương pháp định giá khác nhau, mỗi ngành nghề, giai đoạn của nền kinh tế sẽ có phương pháp định giá phù hợp riêng.