Cảnh báo rủi ro Tín dụng 6 tháng cuối năm 2010

Cảnh báo rủi ro
Với cách ứng xử chính sách như quá khứ về tăng trưởng tín dụng, theo các chuyên gia tài chính cho rằng, khu vực ngân hàng này hiện và trong 6 tháng tới vẫn có những rủi ro khá cố hữu và là khá cơ bản, do tình trạng no dồn tín dụng:
- Rủi ro đồng tiền/tỷ giá: Theo dõi diến biến thị trường cho thấy, tín dụng đã tăng dần qua các tháng đầu năm 2010. Ước tính đến 30/6/2010, tổng dư nợ tín dụng tăng 10,52% so với cuối tháng 12/2009. Theo đó, dư địa để đẩy mạnh tăng trưởng tín dụng theo chỉ tiêu dự kiến cả năm 2010 (25%) trong 6 tháng còn lại là khá lớn. Điểm đáng chú ý trong 6 tháng đầu năm 2010 là tăng trưởng tín dụng ngoại tệ ước tính đến hết tháng 6 tăng tới 27,5% so với tháng 12/2009 (cho dù tốc độ gần đây đã giảm dần).
Điểm khá nổi bật khác cũng cần chú ý là: trong khi tăng trưởng tín dụng ngoại tệ tăng đột biến (nếu theo số liệu của NHNN thì khoảng 23 - 24%, thay vì con số 27,5% nói trên), trong khi huy động vốn bằng ngoại tệ trong 6 tháng đầu năm lại chỉ tăng 3,09%. Như vậy, nếu chênh lệch quá lớn này tiếp tục kéo dài sẽ dẫn đến mất cân đối về đồng tiền và khả năng cân đối vốn trong thời gian tới ở khu vực ngân hàng. Gần đây lãi suất huy động USD đã tăng nhanh chóng: trước đây, lãi suất huy động USD phổ biến quanh 4,5%/năm, thì từ cuối tháng 6 nhiều ngân hàng đã tiếp cận mốc 5%/năm. Một số thành viên đã nâng lên tới 5,25 - 5,5%/năm. Những dấu hiện này một mặt cho thấy, các NHTM đang cùng DN dẫn nhau đi về hướng rủi ro tỷ giá cao hơn.
Nếu tăng trưởng tín dụng quá mức hấp thụ của khu vực sản xuất và thiếu kiểm soát phù hợp thì tín dụng sẽ chảy đến không đúng địa chỉ cần đến.
Trên góc độ vĩ mô, điều này có thể dẫn đến sức ép tỷ giá khi các hợp đồng tín dụng cùng đến hạn và các doanh nghiệp cùng đồng thời có nhu cầu ngoại tệ, hoặc khi USD lên giá so với VND thì khả năng tái tạo ngoại tệ của DN có đảm bảo ? Một số chuyên gia cho rằng, với tình hình lãi suất VND cao hơn quá nhiều với lãi suất USD và các lý do khác đang làm DN chấp nhận rủi ro tỷ giá một cách quá mức hơn bình thường. Về vấn đề này, tại hội thảo về quản lý và giám sát tài chính công, được tổ chức ngày 2/7 mới đây, ông Lê Xuân Nghĩa (Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính tiền tệ quốc gia) cho rằng, USD tăng giá mạnh trong khi thâm hụt thương mại của VN đang gia tăng, cộng với thời điểm đáo hạn của các khoản vay tín dụng ngoại tệ, sẽ gia tăng sức ép tăng rủi ro hối đoái và biến động tỷ giá...
- NHTM chấp nhận rủi ro quá mức. Với diễn biến tăng trưởng như 6 tháng đầu năm và nếu có nới lỏng tín dụng khác, cộng với sức ép của vốn điều lệ đã tăng (theo quy định về mức vốn điều lệ tối thiểu 3.000 tỷ vào cuối năm 2010), các NHTM sẽ phải giảm thấp điều kiện tín dụng để đẩy vốn ra. Hay nói cách khác, các NHTM chấp nhận mức rủi ro hơn và có thể là quá mức. Điều đó có thể là vấn đề về chất lượng tín dụng trong tương lai, nhất là khi các NHTM chưa thực sự chú trọng đến tăng cường quản lý rủi ro. Về vấn đề này, ông Lê Xuân Nghĩa cũng tỏ ý lo ngại rằng các NHTM hiện nay đang lãng quên quản lý rủi ro, trong khi lượng vốn, tài sản của các NHTM đang ngày càng gia tăng mạnh mẽ.
- Tín dụng chạy vào vùng rủi ro, đầu cơ, bong bóng... Thời gian qua, Chính phủ đã có rất nhiều nỗ lực để nắn dòng vốn tín dụng NHTM đi đến đúng địa chỉ của nó là khu vực sản xuất vật chất (DN sản xuất). Mặc dù vậy, quá khứ cho thấy, khi tín dụng tăng mạnh, thì trào lưu luồng tiền chảy mạnh vào chứng khoán, vàng, đầu cơ bất động sản... là khá mạnh. Có nghiên cứu chỉ ra rằng, có mối quan hệ thuận chiều giữa tăng trưởng tín dụng với giá chứng khoán trên sàn chứng khoán HCM (HoSE). Điều đó gợi ý rằng, nếu tăng trưởng tín dụng quá mức hấp thụ của khu vực sản xuất và thiếu kiểm soát phù hợp thì tín dụng sẽ chảy đến không đúng địa chỉ cần đến. Khi tín dụng tăng trưởng quá mức (với điều kiện hạ thấp hơn và kiểm soát lỏng lẻo hơn,...) thì sẽ có thể tạo nên hiệu ứng bong bóng chứng khoán, bong bóng nhà đất... Khi đó, nền kinh tế sẽ trở nên rủi ro hơn. Bài học về bong bóng nhà đất do tăng trưởng tín dụng ở Mỹ năm 2007 và ở Trung Quốc thời gian qua là bài học cho nhiều nước trên thế giới.