Cổ phiếu thưởng?

Cổ phiếu thưởng: Bản chất và phương pháp hạch toán (Phần 1)
18/01/2007


Tại thời điểm đầu năm 2007 này, thị trường chứng khoán tại Việt Nam đang phát triển ?onóng?. Giá thị trường của cổ phiếu tăng cao cùng với sự kỳ vọng lớn lao của nhà đầu tư trước những thông tin công bố chia cổ tức của các doanh nghiệp niêm yết theo quy định của Uỷ ban chứng khoán (trước ngày 20/1). Trong đó, giá thị trường của cổ phiếu của những công ty có kế hoạch chia cổ tức bằng cổ phiếu tăng vọt do nhà đầu tư hi vọng sẽ được sở hữu những cổ phiếu giá rẻ nếu nắm giữ cổ phần của các công ty này. Bài viết này nhằm cho độc giả thấy rõ bản chất của việc chia cổ tức bằng cổ phiếu và đưa ra hướng xử lý kế toán đối với các bên liên quan.

Bản chất của cổ phiếu thưởng

Cổ phiếu được chia theo cổ tức thường được gọi là cổ phiếu thưởng. Cổ phiếu thưởng không được coi là cổ tức thực sự bởi vì cổ tức này không được thanh toán bằng tiền. Việc chia cổ tức bằng cổ phiếu chỉ làm tăng đến số lượng cổ phiếu lưu hành mà các cổ đông nắm giữ. Chính vì thế, về bản chất, nó làm giảm giá trị của mỗi cổ phiếu sau khi chia.

Thông thường cổ phiếu thưởng được chia theo một tỷ lệ nhất định. Ví dụ: Đại hội đồng cổ đông Công ty Cổ phần Tân Tạo nhất trí chia toàn bộ cổ tức bằng cổ phiếu theo tỷ lệ 5:1 (vnexpress.net, 2007). Điều đó có nghĩa là cổ đông nắm giữ 05 cổ phiếu cũ sẽ được ?othưởng? 01 cổ phiếu mới phát hành, và tổng số cổ phiếu lưu hành sẽ tăng lên 20%. Khi đó chúng ta có thể thấy kết quả của việc chia cổ tức bằng cổ phiếu có thể dẫn đến giá trị của mỗi cổ phiếu giảm 20% do tổng giá trị vốn chủ sở hữu không thay đổi.

Xử lý kế toán

Cổ phiếu thưởng làm tăng số lượng cố phiếu lưu hành và làm giảm giá trị của mỗi cổ phiếu. Tuy nhiên, xử lý kế toán lại không giống nhau trong mọi trường hợp, và phụ thuộc vào yếu tố giá trị của cổ phiếu thưởng, có nghĩa là tỷ lệ chia. Theo thông lệ, khi tỷ lệ cổ phiếu thưởng nhỏ vào khoảng 20% - 25% được gọi là phát hành cổ phiếu thưởng nhỏ. Xử lý kế toán trong trường hợp này sẽ được minh hoạ bởi ví dụ dưới đây. Những trường hợp tỷ lệ cổ phiếu thưởng lớn hơn 25% được gọi là phát hành cổ phiếu thưởng lớn, và trường hợp này ít xảy ra. Một ví dụ điển hình của phát hành cổ phiếu thưởng lớn là vào năm 1973, hãng Walt Diney công bố tỷ lệ cổ phiếu thưởng 100%, có nghĩa là cứ 01 cổ phiếu nắm giữ sẽ được nhận thêm 01 cổ phiếu mới và như thế số lượng cổ phiếu lưu hành tăng lên gấp đôi. Điều đó dẫn đến giá trị cổ phiếu bị ?oloãng?, làm cho giá thị trường của cổ phiếu bị sụt giảm.


Ví dụ minh hoạ trường hợp phát hành cổ phiếu thưởng nhỏ:

Công ty ABC có 100.000 cổ phiếu lưu hành với mệnh giá $1,00 và với giá thị trường là 6,60$. Như vậy tổng giá trị thị trường của ABC là 100.000 x $6,60 = $660.000.

Báo cáo tài chính ngày 31/12/XX của ABC có số liệu như sau:

- Vốn cổ phần thường lưu hành (100.000 cổ phiếu) $100.000
- Lợi nhuận chưa phân phối $200.000
Tổng vốn chủ sở hữu $300.000

Đại hội đồng cổ đông của ABC quyết định chia toàn bộ lợi nhuận bằng cổ phiếu theo tỷ lệ 10:1. Có nghĩa là sẽ ban hành 10.000 cổ phiếu mới. Sau khi chia, ABC sẽ có tổng cộng 110.000 cổ phiếu lưu hành.

Giá trị cổ phiếu mới phát hành là: $200.000 : 10.000 = $20
Giá trị cổ phiếu mới phát hành theo mệnh giá là: $1,00 x 10.000 = $10.000
Chênh lệch giữa giá trị cổ phiếu theo giá phát hành và theo mệnh giá = $200.000 - $10.000 = $190.000

Sau khi chia cổ phiếu thưởng Báo cáo tài chính của ABC có số liệu như sau:

- Vốn cổ phần thường lưu hành (110.000 cổ phiếu) $100.000 + $10.000 = $110.000
- Thặng dư vốn $190.000
Tổng vốn chủ sở hữu $300.000

Theo như ví dụ trên thì giá trị cổ phiếu mà cổ đông nắm giữ sau khi được chia sẽ không thay đổi so với trước khi được chia (đều bằng $300.000). Trường hợp này đã ngoại trừ các yếu tố tác động đến giá trị của cổ phiếu trên thị trường như cung - cầu, kỳ vọng của nhà đầu tư,? mà chỉ tập trung đến tác động của việc chia cổ phiếu thưởng.

Xử lý kế toán đối với trường hợp chia cổ phiếu thưởng lớn sẽ đề cập trong bài khác do việc ?olàm loãng? cổ phiếu quá lớn tác động đến giá trị cổ phiếu.

Tác động đến giá trị thị trường của cổ phiếu

Theo suy luận logic thông thường, cổ phiếu thưởng có thế:
(1) không làm ảnh hưởng đến giá trị của công ty
(2) làm tăng giá trị của công ty
(3) làm giảm giá trị của công ty

Quan niệm chuẩn về cổ phiếu thưởng là nó không làm thay đổi giá trị tài sản của nhà đầu tư cũng như của doanh nghiệp. Theo ví dụ trên, giá trị thị trường của ABC là $660.000. Sau khi chia cổ phiếu thưởng, số cổ phiếu lưu hành là 110.000 cổ phiếu, và mỗi cổ phiếu có thế có giá trị là $660.000 : 110.000 = $6,00.

Trường hợp một cổ đông năm giữ 1000 cổ phiếu trước khi chia, có giá $6.600. Sau khi chia cổ phiếu thưởng, cổ đông đó có 1.100 cổ phiếu và tổng giá trị của nó có thể sẽ là 1.100 x $6,00 = $6.600. Như vậy, cổ phiếu thưởng, thực chất, không có ảnh hưởng về mặt kinh tế. Và trên lý thuyết, việc xác định tỷ lệ chia càng cao thì giá trị cổ phiếu càng giảm và sẽ ảnh hưởng đến giá trị thị trường của số cổ phiếu ban đầu mà cổ đông nắm giữ.

Tuy nhiên, thực tế thị trường lại có khác biệt rất lớn. Việc chia cổ phiếu thưởng sẽ tác động đến tâm lý được mua ?orẻ? của số đông nhà đầu tư, dẫn đến các nhà đầu tư tìm cách mua cổ phiếu trước khi chia cổ phiếu thưởng đã làm cho cầu về cổ phiếu tăng cao. Hơn nữa, việc chia cổ tức bằng cổ phiếu có nghĩa là doanh nghiệp giữ lại lợi nhuận đạt được để tái đầu tư, cũng khiến cho kỳ vọng của nhà đầu tư về sự phát triển của doanh nghiệp trong tương lai. Các yếu tố này góp phần đẩy giá của cổ phiếu lên cao. Điều này đặc biệt đúng trong điều kiện Việt Nam hiện nay, nơi các nhà đầu tư đầu tư theo phong trào và ?omách nước? nhiều hơn là có sự phân tích kỹ càng nhiều yếu tố.

Phan Long, CPA
Monash University, Australia

Tài liệu tham khảo:

- Black, F. (2004). Why firms pay dividends. fundamentals of corporate finance. M. Tully, McGraw-Hill. 3e: 657-659.

- vnexpress.net.(2007)."Cổ tức kích cổ phiếu tăng giá".[Internet].
Link: http://www.vnexpress.net/Vietnam/Kinh-doanh/2007/01/3B9F2519/

- Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 14 - Doanh thu và thu nhập khác


Bản quyền:

www.kiemtoan.com.vn giữ bản quyền bài viết này. Khi sử dụng hoặc trích dẫn từng phần của bài viết này cần phải ghi đầy đủ các thông tin như sau:

Phan Long, CPA. (2007).Cổ phiếu thưởng: Bản chất và phương pháp hạch toán. Bản quyền www.kiemtoan.com.vn
Link: [http://kiemtoan.com.vn/modules.php?name=News&file=article&sid=938]

theo như bài trên thì rốt cục sau khi thưởng, nhà đầu tư cũng không được gì phải không ah? Như vậy thì tỉ thwuởng bao nhiêu cũng không quan trọng phải ko?

Đó là điều hiển nhiên!!!
Thưởng thì EPS giảm đi tương ứng có jì đâu.
Có điều lạ là bà con mình lại rất quan tâm đến CP thưởng, quyền mua....
Mà ko tập trung vào phân tích giá trị và tiềm năng tăng trưởng của từng loại CP!!
E thì chỉ khoái thưởng bằng tiền thoai!

Một cty chia thưởng tỉ lệ lớn phải là 1 công ty làm ăn rất tốt trong thời gian qua và đã chứng minh với UBCK nguồn thưởng lấy đâu ra.

Thường là thặng dư vốn hoặc lợi nhuận chưa chia.

Nhưng điều quan trọng hơn là sự tự tin của cty đó vẫn đảm bảo tỉ suất lợi nhuận sau khi vốn điều lệ tăng lên. Tức là tự tin về sự phát triển của mình trong tương lai, chứng minh bằng những dự án cụ thể.

Bản chất vấn đề ở đây chỉ là tách 1 con cá to thành nhiều con cá bé nhưng với hy vọng những con cá bé sẽ được nuôi lớn.

Có nhiều công ty có cho phát hành CP thửơng cũng chả dám.
Nghĩ bừa như vậy mong các bác chỉ giáo.

Nhiều cty VN lấy việc chia cp thưởng làm tin tốt để cp lên, thực tế sau khi chia xong giá cp giảm, và lúc các nhà đầu tư bt tin có cp thưởng thì ban giám đốc đã mua đủ để đợi giá lên, thực chất đây sẽ là 1 cách làm giầu cho cá nhân 1 số người mà không phải nhằm giúp cty phát triển.

Em thì em nghĩ là nên chia ra làm 2 vấn đề như thế này để cho dễ hiểu:
1. Khi nào thì chia tiền cho cổ đông, khi nào thì giữ lại tiền để tiếp tục đầu tư?
2. Khi nào thì nên chia nhỏ cổ phiếu?

Quyết định chia thưởng cổ phiếu thực chất là kết hợp của 2 quyết định 1, và 2 ở trên.

Tóm lại ACE có thể tư vấn cho em được không ạh, em đang có khá nhiều một loại cổ phiếu sắp chia thưởng và mua thêm... vậy em bán trước khi chốt, sau đó sẽ mua lại với giá đã chia tách..thì cũng OK , phải ko ah ?? Nó cũng sẽ không khác gì em cứ để trong tk và phai đi nộp tiền mua thêm thôi ( nhưng nếu trước khi chốt mà giá vẫn lình xình không bứt lên được ??, thì em có bị thiệt ko ạh ???? )
Thanks mọi người.

Bài của bác sonoma rất là hay. ACE nên đọc thật kỹ. Nói một cách đơn giản thì chia thưởng cổ phiếu xét cho cùng không phải là yếu tố làm tăng giảm giá trị của cổ phiếu mà nó chỉ là một dấu hiệu cho thấy trong hoạt động kinh doanh của công ty có chuyển biến về chất và lượng. Các nhà đầu tư sẽ đánh giá lại hoạt động của công ty. Và quyết định đầu tư hay không sẽ chỉ được đưa ra sau khi đánh giá đầy đủ về tình hình hoạt động. ---> nếu thấy có triển vọng thì nên mua. còn giá lên ngay sau đó hay lâu sau mới lên thì còn phụ thuộc vào các nhà đầu tư phát hiện ra tiềm năng sớm hay muộn. cũng không loại trừ khả năng giá ko tăng do NĐT nhận thấy ko có tiềm năng. Tóm lại kô nên thấy thưởng CP là lao vào mua.

Chia nhỏ CP giúp tăng tính thanh khoản của CP nữa, cũng tốt cho cổ đông hơn. Nhất là các cổ đông nhỏ đang bức xúc về chuyện lô giao dịch 10 hay 100