Có thể nhà đầu tư mới không biết câu chuyện cũ này..

Cách đây 4 năm trước, Chính phủ bắt đầu mạnh tay siết lại thị trường trái phiếu đang mất kiểm soát, khởi động cho chuỗi mất thanh khoản domino và lộ ra vấn đề ở rất nhiều mảng.

1) Bối cảnh

Từ 2018-2021, thị trường BĐS Việt Nam tăng trưởng nóng, thu hút dòng vốn lớn từ ngân hàng, trái phiếu doanh nghiệp và nhà đầu tư cá nhân.

Trái phiếu doanh nghiệp - TPDN, đặc biệt là trái phiếu do các doanh nghiệp bất động sản phát hành, tăng trưởng rất nhanh.

Theo báo cáo của Bộ Tài chính, riêng năm 2021, tổng giá trị phát hành TPDN là khoảng 658.000 tỷ đồng, trong đó BĐS chiếm gần 40%.

Nhiều DN có tình trạng vốn chủ sở hữu thấp, nhưng huy động trái phiếu với quy mô lớn, lãi suất cao (10–12%), không có tài sản đảm bảo rõ ràng.

2) Động thái

Năm 2021, Thủ tướng Phạm Minh Chính bắt đầu chỉ đạo các cơ quan chức năng thanh tra, kiểm tra hoạt động phát hành TPDN, đặc biệt là:

• Các DN có dấu hiệu phát hành trái phiếu để đảo nợ, sử dụng sai mục đích vốn.
  
  
• Các thương vụ có lãi suất cao bất thường và bên mua là nhà đầu tư cá nhân thiếu hiểu biết tài chính.
  

3. Tại sao cần siết chặt?

Bởi khi đó thị trường BĐS có dấu hiệu bong bóng tài sản, kéo theo rủi ro hệ thống nếu sụp đổ.

TPDN tăng trưởng không kiểm soát, đe dọa ổn định tài chính quốc gia, có các hiện tượng:

• Nhà đầu tư cá nhân mua TPDN mà không hiểu rõ rủi ro.
• DN lạm dụng trái phiếu như “đòn bẩy tài chính rủi ro cao”, trong khi bản thân năng lực tài chính yếu.
• Khi các ngân hàng đã hạn chế cho vay bất động sản vì đánh giá rủi ro gia tăng cao, thì các doanh nghiệp bất động sản chuyển sang huy động vốn từ trái phiếu và từ sàn chứng khoán

Hệ quả là thị trường bước vào giai đoạn thanh lọc.

Giai đoạn 2022–2023, thị trường rơi vào trầm lắng, thậm chí đóng băng cục bộ, do:

• Tâm lý nhà đầu tư e ngại.
• Doanh nghiệp không còn dòng tiền từ trái phiếu để tiếp tục dự án.
• Các chính sách về sau tiếp tục siết chặt quy định về nguồn vốn, cho vay, huy động vốn và cả pháp lý đối với doanh nghiệp bất động sản
• Tác động lan rộng tới thị trường việc làm, ngân hàng, xây dựng.

Cre: Trương Đắc Nguyên

PS: Khi đó còn vấn đề lớn nữa là các doanh nghiệp BĐS lúc đó thực sự “khát vốn”, khát đến mức cạn kiệt. Ngân hàng thì không giải ngân thêm, phát hành trái phiếu lại bị siết chặt. Vậy tiền ở đâu?

Việc phát hành cổ phiếu riêng lẻ gần như là “con đường duy nhất”. Tình thế bắt buộc khiến các doanh nghiệp phải làm mọi cách để việc phát hành thành công vì không còn lựa chọn tài chính nào khác.

Không ít cổ phiếu bất động sản khi đó là lựa chọn phát hành cổ phiếu ngay cả khi giá cổ phiếu đang giảm mạnh và triển vọng doanh nghiệp không rõ ràng. Khiến cho các cổ phiếu này tạo thành đợt sụt giảm không có gì đỡ lại.