Củng cố niềm tin, ổn định tâm lý

Tiếng chuông cảnh báo về đạo đức nghề nghiệp


Khi nền kinh tế Việt Nam bước sang vận hành theo cơ chế thị trường, câu nói đầu tiên phá bỏ tư tưởng bao cấp "xin - cho" được nhiều người cho là một sự đổi mới triệt để, đó là câu: "Khách hàng là thượng đế". Từ khi TTCK Việt Nam ra đời vào năm 2000, hoạt động kinh doanh chứng khoán đã được coi là một nghề, lúc đầu còn mới mẻ, nhưng nay đã trở nên khá phổ biến trong một bộ phận những tri thức trẻ. Tuy nhiên, tính chuyên nghiệp của người hành nghề lại là vấn đề phải bàn, nhất là khi chúng ta đã gia nhập WTO - một sân chơi toàn cầu, nơi sàng lọc và tôn vinh tính chuyên nghiệp của các thành viên tham gia.



Liên quan đến TTCK Việt Nam, từ năm 2006, với sự giúp đỡ của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) và Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), Việt Nam đã xây dựng và ban hành Bộ quy tắc ứng xử, thường gọi theo chuẩn mực quốc tế là Quy tắc đạo đức nghề nghiệp dành cho người hành nghề chứng khoán.

Bộ quy tắc này đã được đưa vào giảng dạy trong các lớp học để cấp chứng chỉ hành nghề kinh doanh chứng khoán, cũng như một số lớp học nâng cao kỹ năng cho các thành viên thị trường. Thời kỳ TTCK bùng nổ, nhiều CTCK tập trung lo xử lý công việc kinh doanh hàng ngày nên thiếu quan tâm đến đạo đức nghề nghiệp của người hành nghề chứng khoán. Vì vậy, ở đâu đó đã có nhiều phản hồi về việc đối xử không công bằng với khách hàng, chèn lệnh mua bán cho cá nhân, cho người thân? của nhân viên CTCK. Gần đây, đợt kiểm tra của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã phát hiện và đi đến cảnh cáo, kỷ luật khá nhiều nhân viên và công ty chứng khoán vì những sai phạm dạng này? Đây là một thực trạng đáng báo động trong hoạt động kinh doanh chứng khoán tại Việt Nam.

Vì gắn với đồng tiền của nhà đầu tư, sức khoẻ của các DN nên TTCK càng phát triển, đạo đức của người hành nghề kinh doanh chứng khoán càng phải được coi trọng. Nếu thị trường vẫn tiếp tục tình trạng có nhân viên chèn lệnh, mua bán khống, lập chứng từ khống để mua bán? thì tính minh bạch, công bằng trong hoạt động giao dịch chưa biết đến khi nào mới trở thành hiện thực. Vừa qua, chúng ta đã quá coi nhẹ đạo đức nghề nghiệp, dẫn đến thực trạng một số người hành nghề đã vi phạm pháp luật. Nhiều công ty chứng khoán lặng lẽ cho thôi việc những nhân viên này, nhưng sau đó, những người từng phạm lỗi lại chuyển sang công ty chứng khoán khác làm việc. Đúng ra, những người này cần phải chịu phạt nặng hơn, không chỉ là sự cảnh cáo, phạt tiền, mà thậm chí họ không đáng được trọng dụng ở bất kỳ công ty chứng khoán nào.

Thị trường cần hồi chuông cảnh báo về sự vi phạm đạo đức nghề nghiệp dẫn đến vi phạm pháp luật về chứng khoán và TTCK - những vi phạm đó đã và đang làm xói mòn niềm tin của nhà đầu tư. Gần đây, trong bối cảnh thị trường ảm đạm, nhiều công ty đã soát xét cho nghỉ việc một số nhân viên hành nghề, số nhân viên còn lại được tổ chức học về đạo đức nghề nghiệp. Đây chính là thời kỳ các công ty chứng khoán cần chấn chỉnh, củng cố, tạo dựng niềm tin cho nhà đầu tư và cũng là thời gian để chọn lọc những nhân viên hành nghề có đủ phẩm chất đạo đức. Lãnh đạo các công ty cần có sự liên kết và thông tin cho nhau để kiểm soát tốt hơn đạo đức nghề nghiệp của chính các nhân viên mình quản lý, đồng thời nắm bắt được những hành vi làm xói mòn niềm tin của công chúng đầu tư.

Giá cổ phiếu đã giảm quá mức so với giá trị nội tại


Thanh Niên đã có cuộc trao đổi với thạc sĩ Lâm Minh Chánh , Tổng giám đốc Công ty chứng khoán Đại Việt xung quanh giá trị cổ phiếu trong tình hình thị trường chứng khoán (TTCK) hiện nay.



* Giá cổ phiếu, hay chỉ số VN-Index đã đi xuống rất nhiều trong năm 2008, theo ông nguyên nhân chính do đâu?

- Thị giá cổ phiếu là một hàm số có hai biến, biến số thứ nhất là giá trị nội tại, biến số thứ hai là sự kỳ vọng của nhà đầu tư. Trong mấy tháng qua, đối với đa số cổ phiếu, cả hai biến số này đều giảm, dẫn đến sự sụt giảm thị giá các cổ phiếu, và cả hai chỉ số VN-Index, HASTC-Index.

Tình hình kinh tế khó khăn, lạm phát cao ảnh hưởng đến doanh số, kết quả kinh doanh của nhiều công ty. Lãi suất ngân hàng tăng cao ảnh hưởng kép đến giá trị nội tại của các công ty. Ảnh hưởng đầu tiên có thể thấy ngay là chi phí kinh doanh tăng cao, dòng tiền lợi nhuận giảm. Ảnh hưởng thứ hai là tỷ suất lợi nhuận của nhà đầu tư tăng lên. Trước đây khi lãi suất cho vay ở mức 8 - 10%, khi tính giá trị nội tại, người ta thường dùng tỷ suất lợi nhuận 15 - 18%, nay lãi suất tăng lên đến mức 14 - 17%, thì tỷ suất lợi nhuận của nhà đầu tư phải ở mức ít nhất 25 - 30%. Tỷ suất chiết khấu cao làm giảm giá trị hiện tại của các dòng tiền hay giá trị nội tại của cổ phiếu một cách nghiêm trọng.

Trong khi đó, biến số thứ hai - kỳ vọng của nhà đầu tư - bị ảnh hưởng bởi tâm lý bi quan, lo lắng của nhà đầu tư trong tình hình chung của nền kinh tế. Tâm lý này tạo ra sự lệch pha về cung cầu trên TTCK, và sự lệch pha cung lớn hơn cầu này lại tác động ngược lại đến tâm lý nhà đầu tư.

* Như vậy, theo ông lúc này giá cổ phiếu đã thể hiện đúng giá trị nội tại của chúng?

- Không phải như vậy. Hiện tại giá cổ phiếu không chỉ giảm theo giá trị hiện tại mà còn do tác động của biến thứ hai. Giá cổ phiếu đã giảm quá mức so với giá trị nội tại. Sự lệch pha này trong lý thuyết tài chính gọi là sự không hữu hiệu của thị trường. Có thể nói TTCK Việt Nam đang ở mức không hữu hiệu hay hữu hiệu ở mức thấp nhất. Độ lệch của thị giá và giá trị nội tại của cổ phiếu là rất cao. Vào thời gian tháng 2 - 3.2007, tôi dựng mô hình mô phỏng và tính ra chỉ số thể hiện giá trị nội tại của VN-Index lúc đó khoảng 850 - 950 điểm. Thế nhưng VN-Index đã được thị trường đưa lên đến mức gần 1.200 điểm. Còn lúc này, do ảnh hưởng của tình hình vĩ mô, lạm phát, lãi suất ngân hàng, theo tôi, chỉ số thể hiện giá trị nội tại của VN-Index là 550 - 600 điểm, thì VN-Index lại ở dưới mức 400, thấp hơn quá nhiều so chỉ số nội tại.

* Tính chưa hữu hiệu của thị trường sẽ tạo ra những tác động như thế nào?

- Tính chưa hữu hiệu của thị trường ảnh hưởng rất lớn đến lợi nhuận và hành vi của các nhà đầu tư. Nó sẽ tạo ra những cơn sóng lớn giúp cho nhà đầu tư ngắn hạn đạt được những lợi nhuận rất cao. Tỷ lệ lợi nhuận cao này làm cho nhiều nhà đầu tư dài hạn biến thành nhà kinh doanh cổ phiếu ngắn hạn. Tính chưa hữu hiệu của thị trường cũng làm rất nhiều nhà đầu tư ngắn hạn, nhất là nhà đầu tư sử dụng đòn bẩy nợ cao, bị thua lỗ nặng trong những xu hướng điều chỉnh lớn. Tính chưa hữu hiệu của thị trường cũng sẽ làm nản lòng các tổ chức, các nhà đầu tư dài hạn. Thông thường nhà đầu tư chuyên nghiệp định giá trị nội tại và mua khi giá cổ phiếu thấp hơn giá trị nội tại. Nếu thị trường hữu hiệu dạng vừa, sau một thời gian thì thị giá sẽ thể hiện giá trị nội tại. Nhưng vì TTCK Việt Nam hữu hiệu dạng thấp nên điều đó nhiều lúc không xảy ra. Nói một cách cụ thể, giả sử lúc này là thời điểm thoát ra thì dù có tài ba thế nào nhà đầu tư cũng phải chịu lỗ. Nếu chưa phải là thời điểm thoát thì các nhà đầu tư chuyên nghiệp, kể cả các tổ chức, các quỹ đã giải ngân, lúc này cũng hết sức "khổ sở" với sự sụt giảm khá lớn của giá trị ròng của danh mục đầu tư so với số tiền đầu tư ban đầu.
Ông suy nghĩ thế nào về tương lai của TTCK?

- Tôi tin rằng với sự điều chỉnh và cố gắng của tất cả các thành thần tham gia thị trường: cơ quan quản lý, các quỹ đầu tư, công ty chứng khoán, doanh nghiệp niêm yết, nhà đầu tư... TTCK Việt Nam sẽ trưởng thành và đạt mức hữu hiệu cao hơn. TTCK nhất định phải tồn tại song song với nền kinh tế, và nó sẽ cung cấp những quả trứng vàng không thể thiếu được trong "rổ" tài sản của các nhà đầu tư.

VNDõ?Ư 'ỏn lúc có tin vui


Nhỏằng nhỏưn 'ỏằi nhỏƠt cỏằĐa HSBC vỏằ tơnh hơnh kinh tỏ Viỏằ?t Nam.



Trong bỏÊn bĂo cĂo ra ngày 20/6, phỏĐn 'ỏằ cỏưp 'ỏn thỏằi nhỏằng quỏằ'c gia bỏằc ngoài kỏằ hỏĂn dặỏằ>i 1 nfm cỏằĐa Viỏằ?t Nam là 260 triỏằ?u USD. NỏằÊ có kỏằ hỏĂn dài hặĂn chiỏm 32% GDP nhặng cĂc khoỏÊn nỏằÊ viỏằ?n trỏằÊ lỏĂi chiỏm 'ỏn 80% vỏằ>i lÊi suỏƠt ặu 'Êi bơnh quÂn dặỏằ>i mỏằâc 2%.

CĂc khoỏÊn nỏằÊ ngoỏĂi tỏằ? trong nặỏằ>c cặĂ bỏÊn 'ỏằu phạ hỏằÊp vỏằ>i cĂc khoỏÊn tiỏằn gỏằưi ngoỏĂi tỏằ? trong hỏằ? thỏằ'ng ngÂn hàng. Thêm vào 'ó, dỏằ trỏằ ngoỏĂi tỏằ? cỏằĐa Viỏằ?t Nam câng 'ặỏằÊc công bỏằ' ỏằY mỏằâc hặĂn 20 tỏằã USD.

Mỏãc dạ chỏằ? sỏằ' CPI cỏằĐa Viỏằ?t Nam tfng mỏĂnh trong thĂng 5 nhặng nguyên nhÂn là do tfng giĂ lúa gỏĂo. Vỏằ>i tơnh hơnh thu hoỏĂch lúa gỏĂo nfm nay sỏẵ 'ỏĂt nfng suỏƠt cao hặĂn dỏằ 'oĂn cạng vỏằ>i giĂ gỏĂo trên thỏằi cạng kỏằ nfm ngoĂi. FDI thỏằc tỏ câng 'ang tiỏp tỏằƠc tfng mỏĂnh vỏằ>i 1,6 tỏằã USD trong quẵ I. Theo mỏằTt bĂo cĂo không chưnh thỏằâc gỏĐn 'Ây, giỏÊi ngÂn vỏằ'n FDI tfng 5 tỏằã USD so vỏằ>i cạng kỏằ, cho thỏƠy FDI thỏằc tỏ sỏẵ còn tfng mỏĂnh trong quẵ 2/2008, bỏƠt chỏƠp cĂc rỏằĐi ro vỏằ kinh tỏ vâ mô và trên thỏằc. Trong trung han, vỏôn còn nhiỏằu cÂu hỏằi 'ỏãt ra và HSBC cho rỏng vỏằ'n FDI sỏẵ yỏu tỏằ' quyỏt 'ỏằ<nh ỏÊnh hặỏằYng 'ỏn dỏằ trỏằ ngoỏĂi tỏằ? cỏằĐa Viỏằ?t Nam hặĂn là nhỏằng kênh vỏằ'n khĂc

Từ bên ngoài, đã có những dự đoán về tương lai của TTCK Việt Nam như sau:

- Nhiều công ty niêm yết có tính thanh khoản kém sẽ rút khỏi sàn.
- Nhiều công ty chứng khoán nhỏ sẽ bị phá sản hoặc phải nhập vào công ty lớn. Chỉ có các công ty chứng khoán có ngân hàng lớn đứng sau mới làm ăn có hiệu quả.
- Số người chơi chứng khoán sẽ giảm nhiều, nhưng chuyên nghiệp hơn.
- Các doanh nghiệp lớn như Vietcombank, BIDV, Petrolimex, Bưu chính viễn thông, Điện lực? sẽ ra sàn và làm thay đổi cán cân của VN-Index, tạo ra một biểu đồ mới cho sự phát triển của thị trường.
- Các quỹ đầu tư trong nước sẽ được thành lập nhiều hơn. Các quỹ đầu tư nước ngoài có quy mô lớn sẽ vào nhiều.
- Sau một thời kỳ dao động với biên độ nhỏ dần, chỉ số VN-Index sẽ tăng một cách bền vững.

Chúng ta chờ xem những dự báo đó có chính xác không