Cuộc chiến chống than lậu ở Quảng Ninh: Liệu có hồi kết?

Cuộc chiến chống than lậu ở Quảng Ninh: Liệu có hồi kết?

Cuộc chiến chống than lậu ở Quảng Ninh: Liệu có hồi kết?
Lao Động số 91 Ngày 23/04/2008 Cập nhật: 7:32 AM, 23/04/2008

Bộ đội biên phòng Quảng Ninh kiểm tra tàu chở than.
(LĐ) - Với sự đồng loạt ra quân của các lực lượng chức năng thực hiện kế hoạch cao điểm xử lý các vi phạm trong lĩnh vực khai thác, chế biến, vận chuyển, tiêu thụ than trên phạm vi toàn tỉnh, lần đầu tiên dư luận xác nhận Quảng Ninh đã thật sự "mạnh tay" với than lậu.
Hàng loạt những kẽ hở trong hoạt động khai thác, vận chuyển và xuất lậu than qua biên giới đã được công khai.

Lộ mặt than xuất lậu

Giữa tháng 3.2005, phóng viên Báo Lao Động đã sử dụng các biện pháp nghiệp vụ leo được lên những chiếc tàu chở đầy ắp than lậu chạy từ Quảng Ninh vượt biển sang tới các cảng Giang Bình, Phòng Thành của Trung Quốc (TQ), nhằm mở cuộc điều tra hoạt động xuất lậu than của các đường dây buôn lậu trên vùng biển Đông Bắc đang làm "chảy máu" nguồn vàng đen của tổ quốc.

Vào thời điểm đó, các nguồn tin từ TCty Than (nay là Tập đoàn Than và Khoáng sản VN - TKV) cho biết, lượng than xuất lậu qua biên giới mỗi năm khoảng 300.000 tấn. Tuy nhiên, theo nguồn tin từ Hải quan Nhật Bản mà PV Báo Lao Động thu nhận được thì mỗi năm VN bị chảy máu khoảng 3,5 triệu tấn vàng đen.

Nhưng, trong một buổi làm việc với bà Phạm Chi Lan - khi đó là thành viên Ban nghiên cứu của Thủ tướng - khi nói về nạn xuất lậu than qua biên giới đã tiết lộ cho chúng tôi biết vào thời điểm đó, mỗi năm giới buôn lậu đã chuyên chở qua biên giới khoảng... 10 triệu tấn than lậu.

Trên những chuyến "vượt biên" đó, chúng tôi đã chứng kiến được tất cả những việc chuyển than lên tàu từ các cảng "lậu", cảnh "làm luật" trên biển của các tàu than lậu với các lực lượng chức năng, cảnh tàu than VN vượt qua vùng lãnh hải và chuyện mua bán than lậu của VN tại các cảng TQ và đã phản ánh những thông tin đó trên báo Lao Động.

Những thông tin này gây chấn động trong dư luận, làm ngành than phải "giật mình" còn giới kinh doanh than lậu trên đất Quảng Ninh phải co cụm lại bởi hoạt động khai thác và kinh doanh than lậu bị phơi bày trước công luận. Thời điểm đó, các cơ quan chức năng tỉnh Quảng Ninh đã mở đợt truy quét than thổ phỉ, lập lại trật tự hoạt động vận chuyển than trên biển, ngành than tổ chức rút kinh nghiệm...

Còn tác giả bài báo cũng đã từng nhận được tin nhắn vào máy di động: "Nếu còn trở lại Cẩm Phả thì sẽ bị... cắt chân, cắt tay cho khỏi hành nghề nhà báo".

Tuy nhiên, chỉ sau một thời gian, hoạt động đào bới than thổ phỉ, vận chuyển buôn lậu than qua biên giới lại tiếp diễn cho đến khi tỉnh Quảng Ninh (tháng 3.2008) mở đợt tấn công vào than lậu. Chỉ trong 3 đêm "đóng cửa" biên giới đường biển, đã có 101 chiếc tàu chở khoảng 100.000 tấn than lậu bị giữ ở cửa khẩu Vạn Gia (Móng Cái).

Ông Nguyễn Duy Hưng - Bí thư Tỉnh uỷ Quảng Ninh cho biết: Chỉ riêng năm 2007, đã có khoảng 10 triệu tấn than xuất lậu qua biên giới, gây thiệt hại khoảng 4.500 tỉ đồng. Nhưng nguồn tin chúng tôi thu thập thì trong năm 2007, đã có 31 triệu tấn than được xuất qua đường tiểu ngạch sang TQ. Trong số này chỉ có 14,8 triệu tấn có hoá đơn chứng từ hợp lệ, và để số than này xuất đi TQ, ngành Thuế Quảng Ninh phải hoàn thuế VAT cho những DN xuất than số tiền 1.300 tỉ đồng.

Tàu chở than lậu bị giữ tại cửa khẩu Vạn Gia.

Nhưng ông Đoàn Văn Kiển - Chủ tịch TKV (chiều 22.4) cho rằng: "Không thể có lượng than lậu và than tiểu ngạch lớn như vậy. Cả năm 2007 TKV chỉ xuất bán tiểu ngạch qua TQ 7,1 triệu tấn. Còn chuyện than lậu, than thổ phỉ là có, nhưng không thể nhiều như thế".

Từ những thông tin này cho thấy, lượng than tiểu ngạch có hoá đơn chứng từ do hoạt động XK bên ngoài TKV là rất lớn. Bởi số lượng than tiểu ngạch đưa qua biên giới do phía tỉnh Quảng Ninh công bố không phải không có căn cứ. Và số liệu than lậu tuy chưa có căn cứ kiểm chứng chính xác, nhưng số liệu đó chẳng hề "vu vơ".

Điều này cho thấy, đang có những lực lượng khai thác và kinh doanh vận chuyển than rất lớn nằm bên ngoài sự kiểm soát của TKV cũng như của các cấp chính quyền tỉnh Quảng Ninh.

Ai tiếp tay cho than xuất lậu?

Có thể khẳng định, để cho than xuất lậu qua biên giới là trách nhiệm của Hải quan và lực lượng biên phòng tỉnh Quảng Ninh.

Có thể nói, hoạt động xuất lậu than đã làm "hỏng" không ít cán bộ chiến sĩ biên phòng và Hải quan nơi cửa khẩu Vạn Gia. Điển hình của việc "liều lĩnh" tiếp tay cho buôn lậu than qua biến giới là vụ "đánh tháo" khoảng 180 tàu than lậu bị giữ tại vùng cửa khẩu Vạn Gia rạng sáng 20.3 vừa qua.

Sau một loạt ngày "đóng" cửa khẩu, cho đến ngày 20.3 tại khu vực cảng Vạn Gia có khoảng 216 tàu chở than trọng tải từ 800 - 1.200 tấn than bị giữ lại. Thời điểm này, ngoài 2 tàu của biên phòng đồn 4 và một tàu của Hải quan Vạn Gia trực ở khu vực cửa khẩu, Hải quan Quảng Ninh còn điều thêm 2 tàu HQ18, HQ61 cùng 4 xuồng cao tốc từ Đội kiểm soát biển số 2 đóng tại Hạ Long tới tăng cường. Với lực lượng kiểm soát như vậy, khó có chiếc tàu than lậu nào "lọt lưới".

Vào lúc 01h10 phút ngày 20.3, hàng trăm con tàu chở than lậu đồng loạt nổ máy rồi bất ngờ tăng tốc lao về phía cửa khẩu. Vậy mà lực lượng biên phòng và Hải quan đang làm nhiệm vụ ở đây vẫn "nằm im". Khi kiểm đếm lại thì đã có khoảng 180 con tàu mang theo khoảng 140.000 tấn than chạy thoát.

Tại cuộc họp UBND tỉnh Quảng Ninh ngày 25.3, chủ tịch UBND tỉnh - ông Vũ Nguyên Nhiệm chỉ "nghiêm khắc phê bình Hải quan và Biên phòng Quảng ninh vì buông lỏng quản lý than xuất khẩu qua cảng Vạn Gia và yêu cầu hai ngành sớm chấn chỉnh khắc phục, xử lý những cán bộ chiến sĩ vi phạm".

Cho đến nay, việc xử lý trách nhiệm đối với vụ để tẩu thoát 180 con tàu chở than lậu nêu trên vẫn chưa có kết quả. Chúng tôi đã nhiều lần liên hệ với ông Cục trưởng Cục Hải quan Quảng Ninh Nguyễn Quang Hưng để tìm hiểu thông tin, nhưng vị lãnh đạo này "kiên quyết" không nghe máy.

Nói về vấn đề tiếp tay cho buôn lậu than qua biên giới, Bí thư Tỉnh uỷ Quảng Ninh Nguyễn Duy Hưng đã nhận xét: "Chúng tôi thừa nhận có một số cán bộ thuộc Hải quan, Bộ đội Biên phòng đã buông lỏng quản lý, tạo điều kiện cho các đối tượng xuất than lậu với số lượng lớn. Dù thế nào tỉnh cũng nhận trách nhiệm về mình.

Tỉnh sẽ kiên quyết xử lý nghiêm những cán bộ vi phạm. Chúng tôi vừa yêu cầu Cục Hải quan tỉnh thay một loạt cán bộ hải quan tại cửa khẩu Vạn Gia, lãnh đạo tại đó cũng phải nghiêm túc làm tường trình và viết kiểm điểm".

http://www.laodong.com.vn/Home/phapluat/2008/4/85862.laodong