Dấu hiệu đại khủng hoảng bắt đầu

Những lĩnh vực có số lượng DN thành lập mới giảm mạnh so với cùng kỳ năm trước là : khai khoáng (giảm 57,4%), bất động sản (giảm 54,8%), xây dựng giảm 23,9%. Ngược lại, một số lĩnh vực có DN mới tăng đáng kể là giáo dục đào tạo (33,3%), nghệ thuật, vui chơi, giải trí (tăng 28,7%), dịch vụ việc làm, du lịch (24,7%).

Trong 4 tháng đầu năm, tổng số DN đã giải thể và dừng hoạt động tiếp tục tăng mạnh, lên đến 17.735 DN, tăng 9,5% so với cùng kỳ năm 2011. Những lĩnh vực có nhiều DN phải dừng hoạt động nhất là bán buôn, bán lẻ (5.297 DN), xây dựng (3.123 DN), lĩnh vực chế biến, chế tạo 2.901 DN, vận tải kho bãi 1.000 DN.

Theo thống kê của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tính đến hết ngày 30/4/2012, trong tổng số 647.627 DN đã được thành lập, cả nước còn 463.802 DN đang hoạt động, chiếm 71,6%. Có 81.929 DN đã giải thể, 16.075 DN đã đăng ký dừng hoạt động và 85.821 DN dừng hoạt động nhưng không đăng ký. Tỷ lệ 71,6% DN còn hoạt động trên tổng số DN đã thành lập từ khi đổi mới kinh tế cho đến nay là tỷ lệ chấp nhận được ở mức trung bình so với thế giới. Tại Anh, tỷ lệ DN còn tồn tại sau 3 năm hoạt động cũng chỉ là 70%. Tại Mỹ, tỷ lệ DN tồn tại sau 5 năm hoạt động là dưới 50%.

Tuy nhiên, vấn đề đáng lo ngại hiện nay là xu thế DN thành lập mới liên tục giảm sút, trong khi đó số lượng các DN phải thu hẹp, ngừng, thậm chí chấm dứt hoạt động sản xuất kinh doanh liên tục tăng cao đã cho thấy khu vực DN nước ta đang gặp nhiều khó khăn.

Theo báo cáo của Phòng Thương mại và Công nghiệp VN (VCCI), có một điều đáng lưu ý là tỷ lệ ngừng hoạt động hoặc giải thể của DN ngoài quốc doanh trong nước ở chiếm đa số, tới trên 9,2%, còn khu vực DN FDI chỉ gần 2,6%. Điều này có thể lý giải là do khu vực FDI gắn với chuỗi giá trị toàn cầu, có thị trường tiêu thụ ổn định, có khả năng tiếp cận nguồn vốn ngoại tệ với chi phí thấp, có khả năng quản trị kinh doanh bài bản nên có khả năng trụ vững tốt hơn.

Về triển vọng kinh doanh trong năm 2012: có 68,5% DN có kế hoạch tiếp tục duy trì và mở rộng sản xuất kinh doanh, trong khi đó 31,5% DN cho biết sẽ thu hẹp quy mô kinh doanh và một bộ phận trong số này có thể sẽ phải ngừng hoạt động hoặc giải thể).

Theo phản ánh của VCCI, hiện nay tình hình chung của các DN là rất khó khăn. Trong đó, khó khăn lớn nhất là chi phí sản xuất kinh doanh tăng cao (chủ yếu do chi phí nguyên nhiên vật liệu và giá vốn cao) và thị trường tiêu thụ thu hẹp (do sức mua giảm mạnh), lượng hàng tồn kho lớn và tập trung chủ yếu ở một số ngành như bất động sản, xây dựng và vật liệu xây dựng, công nghiệp chế biến, chế tạo,thương mại, vận tải kho bãi…

Tại thời điểm VCCI thực hiện khảo sát DN (từ ngày 1/4/2012 đến 20/4/2012) theo phản ánh vẫn có khoảng 50% DN đang vay vốn với mức lãi suất trên 18%, trong khi mức lãi suất vay mà đa số họ (khoảng 75% số DN) có thể chịu đựng được là 15% và mức lãi suất vay mà họ cho là hợp lý là khoảng 13%-14% .

Chính vì vậy, một trong những đề xuất của các DN với Chính phủ là tiếp tục lộ trình giảm lãi suất một cách tích cực để giảm chi phí vốn cho DN. Chỉ số CPI tháng 4/2012 đã giảm xuống chỉ còn 10,5% so với cùng kỳ năm 2011, đây là cơ sở để Ngân hàng Nhà nước tiếp tục giảm lãi suất trong khi vẫn bảo đảm cho người gửi tiền có lãi suất thực dương và lạm phát vẫn trong tầm kiểm soát.

Trong bối cảnh đó, cộng đồng DN mong muốn các nỗ lực điều hành chính sách của Chính phủ tập trung vào việc giảm chi phí đầu vào cho DN, cũng như hỗ trợ giải quyết vấn đề thị trường đầu ra song song với việc tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính và tạo niềm tin cho DN.