Đôi lời chia sẻ của một nhà đầu tư lâu năm trên TTCK VN

Chào anh em chứng sĩ thân mến.

Ngày mai 10/10/2022 là sinh nhật mình tròn 40 tuổi. Thấm thoát đã 20 năm trôi qua kể từ cái ngày chập chững bước chân vào thị trường chứng khoán. Tôi biết thời điểm này, anh em chứng sĩ đang trải qua những thời khắc khó khăn nhất. Nhưng tôi đã trải qua những thời điểm như thế này rất rất nhiều lần rồi. Thị trường chứng khoán nó có một quy luật ngược đời lắm: Nơi hầm tối là nơi sáng nhất. Lúc tưởng như nguy hiểm nhất thì lại là lúc an toàn nhất. Khi bi quan nhất, tuyệt vọng nhất thì cơ hội lớn nhất lại được mở ra. Cứ sau mỗi nhịp quăng lên quật xuống của thị trường, một lớp nhà đầu tư ra đi, và những người còn tồn tại được sẽ giàu thêm một bậc. Tôi là người còn tồn tại lại qua nhiều sóng gió. Đến giờ, tuy chưa phải là giàu, nhưng cũng đã đạt được mục tiêu đã đặt ra từ 20 năm trước: Tự do tài chính và nghỉ hưu sớm ở tuổi 40.

Hôm nay, nhân cảm hứng khi bước sang tuổi 40, trong 1 buổi chiều đầu thu trời Hà Nội mát mẻ và mưa nhẹ, tôi xin chia sẻ với anh em chứng sĩ quan điểm và phương pháp đầu tư của riêng mình. Đây là các câu hỏi chung mà tôi thường nhận được từ bạn bè, người thân, người quen. Quan điểm của tôi có thể khác với nhiều người, có thể không phù hợp với nhiều người, nhưng cũng xin post lên để nhiều năm sau cùng kiểm chứng lại. Anh em có ném đá, xin nhẹ tay cho ạ.

1. Có phải thị trường chứng khoán VN là sòng bạc lớn, chỉ toàn bịp bợm, kéo giá và úp bô lên đầu nhau?

Nói là đúng thì cũng không hẳn, mà nói là sai thì cũng không hẳn. Nó có phải là sòng bạc hay không tùy thuộc vào bạn. Nếu bạn mua bán theo cảm tính, theo lời hô hào, thắng thua tùy thuộc may rủi như chơi đánh bạc thì TTCK sẽ là cái sòng bạc. Còn bạn đầu tư dựa trên kiến thức, hiểu biết, tầm nhìn và khả năng định giá doanh nghiệp thì TTCK là một kênh đầu tư hấp dẫn, vượt trội về tỷ suất lợi nhuận và khả năng thanh khoản so với các kênh đầu tư khác.

2. Nếu không phải bịp bợm, tôi đầu tư lâu dài vào doanh nghiệp tốt hàng đầu như HPG, TCB...mà tại sao vẫn cứ lỗ?

Buffet đã nói: "Cho dù là doanh nghiệp tốt, nhưng nếu bạn mua với một mức giá không hợp lý, thì có thể làm cho kết quả tăng trưởng trong nhiều năm liên tiếp trở nên vô nghĩa". Bạn mua cổ phiếu HPG khi giá thép đang ở đỉnh, sản lượng bán đang ở đỉnh, lợi nhuận HPG đang ở đỉnh. Thị trường định giá cổ phiếu HPG rất cao khi kỳ vọng giá thép tiếp tục tăng và HPG tiếp tục có lợi nhuận lớn hơn nữa. Nhưng khi giá thép lao dốc, nhu cầu sụt giảm, lợi nhuận HPG sụt giảm, kỳ vọng đó chấm dứt và thị trường sẽ định giá lại giá cổ phiếu theo thực tế mới. Bạn đã mua với giá kỳ vọng quá cao, nên sẽ mất thời gian vài năm để doanh nghiệp tăng trưởng dần lợi nhuận lên tương ứng với mức kỳ vọng thì bạn mới "về bờ" được.

3. Vậy dựa vào đâu để định giá doanh nghiệp, để biết giá cổ phiếu của một doanh nghiệp nên ở mức nào là vừa phải, mức nào là rẻ, mức nào là đắt?

Định giá một doanh nghiệp không phải là vấn đề đơn giản. Bạn cần có kiến thức và sự hiểu biết đủ sâu, rộng về nhiều ngành nghề, kiến thức cơ bản về tài chính, kinh tế vĩ mô, vi mô...Thường thì dựa vào lợi nhuận doanh nghiệp, tiềm năng ngành nghề, lợi thế cạnh tranh, các chỉ số tài chính, uy tín ban lãnh đạo...Định giá một cách đầy đủ, phân tích trên nhiều khía cạnh thì có thể khó với đại đa số các nhà đầu tư không chuyên. Tuy nhiên, bạn hoàn toàn có thể định giá một cách cơ bản dựa theo P/E và P/E giả định trong tương lai gần để định lượng xem giá trị thật của cổ phiếu đó nằm trong khoảng nào, từ đó biết được giá hiện tại đang là đắt hay rẻ.

4. Tôi chịu, tôi không định giá được doanh nghiệp đâu, tôi trade hoàn toàn theo TA có được không?

Được, dù để hiểu sâu và thành thạo về TA thì cũng không đơn giản đâu. Thực tế đã chứng minh nếu giao dịch ngắn hạn, mua bán thường xuyên thì sau một khoảng thời gian đủ dài, hơn 90% số nhà đầu tư sẽ lỗ, chỉ có gần 10% thành công. Còn đầu tư nắm giữ dựa theo giá trị doanh nghiệp thì sau một thời gian đủ dài, 90% số nhà đầu tư sẽ có lợi nhuận. Vậy, giữa một con đường vất vả mà khả năng thành công chỉ có chưa đến 10%, một con đường nhàn hạ mà khả năng thành công trên 90%, bạn chọn con đường nào?

5. Có thật là chỉ mua và nắm giữ dài hạn những cổ phiếu là tăng trưởng là luôn có lãi?

Đúng vậy. Bạn có thể tự làm một nghiên cứu nhỏ, để xem lại xem nếu bạn nắm giữ những doanh nghiệp tăng trưởng hàng đầu như FPT, MWG, VCB, HPG, REE, PTB, VCS...từ nhiều năm nay thì đến giờ lãi bao nhiêu lần, tính cả cổ tức nhận được và cổ phiếu được chia. Từ 2007 đến giờ, 15 năm, tuy VNI vẫn quanh mốc 1000, nhưng tất cả các cổ phiếu tăng trưởng đều tăng giá từ nhiều lần đến nhiều chục lần rồi đó.

6. Nhưng đó đã là quá khứ, còn tương lai thì sao? Liệu những doanh nghiệp đó còn tiếp tục tăng trưởng nhiều năm nữa?

Tất nhiên là có chứ. Nền kinh tế VN đang trong giai đoạn phát triển mạnh, và sẽ còn tăng trưởng mạnh trong nhiều thập kỷ tiếp theo nữa. Chúng ta chưa có các doanh nghiệp tầm cỡ khu vực, tầm cỡ quốc tế, nhưng rồi sẽ phải có. Những FPT, TCB, HPG, MWG trong tương lai nhiều năm nữa hoàn toàn có thể trở thành các tập đoàn lớn hàng đầu khu vực.

7. Vậy tôi cũng nên mua cổ phiếu của doanh nghiệp tốt, nắm giữ và quên đi nhiều năm sau?

Không nhất thiết phải như vậy. Bạn vẫn có thể mua, bán lướt theo những chu kỳ lên xuống lớn của thị trường. Nên bán ra khi thị trường tăng quá nóng, cổ phiếu vượt quá giá trị thật, rồi mua lại khi thị trưởng ảm đảm, cổ phiếu xuống dưới giá trị thật. Hãy bán ra khi thiên hạ sục sôi lùng mua cổ phiếu, nhà nhà đổ tiền vào thị trường CK, đẩy giá cổ phiếu liên tiếp lập kỷ lục. Mua lại cổ phiếu khi khắp nơi nơi than thở, sợ hãi, hoảng loạn, khóc lóc, chửi bới...như thời điểm hiện tại.

8. Nhưng nếu chọn sai doanh nghiệp để giữ lâu dài thì sẽ thiệt hại nhiều lắm...

Đúng thế. Bạn nên xây dựng danh mục dựa trên nhiều cổ phiếu để giảm rủi ro. Tôi có gợi ý cho bạn thế này: Cứ mua các cổ phiếu trong rổ VnDiamond, và yên tâm mà giữ. Đây là các cổ phiếu tốt nhất trên thị trường, luôn luôn kín room do các bạn Tây nhất quyết nắm giữ lâu dài nhiều năm nay. Các bạn quỹ Tây với kiến thức, kinh nghiệm và tầm nhìn vượt trội đã lựa chọn hộ bạn rồi, bạn không cần phải lựa chọn và định giá làm gì nữa cho mệt. Cứ đứng trên vai người khổng lồ là được

9. Hay quá, vậy tôi có thể đạt được tỉ suất lợi nhuận bao nhiêu?

Dựa theo tốc độ tăng trưởng của các doanh nghiệp hàng đầu hiện nay, bạn có thể đạt tỷ suất lợi nhuận trung bình 20-25%/năm nếu nắm giữ lâu dài. Nếu kết hợp với mua bán lướt theo các chu kỳ lớn của thị trường, bạn có thể dễ dàng tăng tỷ suất này lên 30-40% / năm tùy khả năng. Đừng tưởng con số này là nhỏ. Đây là con số lớn khủng khiếp. Bạn cứ kéo Excel xem tỷ suất lợi nhuận này sẽ mang lại cho bạn khoản lãi lớn đến như thế nào sau 5 năm, 10 năm, 15 năm nhé.

10. Còn thị trường hiện tại thì sao? Nát quá rồi. Còn có thể xuống đến đâu nữa?

Thị trường hiện tại đã rơi quá đà do làn sóng giải chấp kết hợp cùng nhiều tin xấu ra dồn dập gây hoang mang cho phần lớn các nhà đầu tư nhỏ lẻ. Thị trường VN nhỏ lẻ nắm giữ phần lớn vốn, nên rất hay bị quá đà. Khi lên cũng lên quá đà, khi xuống cũng xuống quá đà. Tuy nhiên nhiều cổ phiếu trụ cột đã ở mức giá thấp hơn khá nhiều so với định giá, nên khả năng xuống sâu nhiều nữa là rất khó. Với quan điểm cá nhân của tôi, thị trường xấu nhất cũng chỉ có khả năng rơi thêm 10-15% nữa. Thực tế đã chứng minh rằng lúc hầu hết các nhà đầu tư đều hoang mang, lo sợ, ai cũng nghĩ thị trường sẽ còn xuống tiếp thì nó đã ở quanh vùng đáy rồi.

11. Tôi lỗ đến 60%-70%, liệu có về bờ được không?

Điều này còn tùy thuộc vào danh mục của bạn đang giữ những gì. Nếu bạn giữ những doanh nghiệp tốt, lợi nhuận tăng trưởng mạnh thì giá cổ phiếu cũng sẽ hồi phục tương ứng, chắc chắn bạn "về bờ" được, và sẽ có lợi nhuận. Còn với doanh nghiệp không tăng trưởng, không có lợi nhuận hoặc thậm chí thua lỗ thì khả năng "về bờ" là gần như không có.

12. Vậy tôi nên làm gì với danh mục đang lỗ 60-70%?

Nghiêm túc rà soát, cơ cấu lại danh mục. Chuyển từ cổ phiếu của các doanh nghiệp làm ăn bết bát sang cổ phiếu của các doanh nghiệp top đầu.

13. Tôi hiện đang giữ hoàn toàn tiền mặt, có nên giải ngân dần?

Chúc mừng bạn. Nếu đến thời điểm này bạn vẫn còn giữ được nguyên vốn thì là ông trời bắt bạn phải giàu rồi, muốn nghèo cũng không được nữa. Mạnh dạn giải ngân dần vào các cổ phiếu top đầu. Đây là cơ hội không thể tốt hơn để đi gieo hạt, vụ mùa thu hoạch sẽ đến trong khoảng 3 năm tới.

14. Tôi có nên tích lũy một phần thu nhập để mua dần cổ phiếu tại thời điểm này?

Rất nên. Đây là cách đầu tư đúng đắn nhất, an toàn nhất, hiệu quả nhất, đơn giản nhất mà bất kỳ ai cũng có thể áp dụng được.

15. Cổ phiếu ngân hàng hiện tại đang nhiều tin xấu, có nên mua không?

Rất nên. Đây là cơ hội rất tốt để mua được cổ phiếu của các doanh nghiệp tốt với mức giá tuyệt vời. Ngân hàng có lẽ là một trong số ít những ngành vẫn sẽ giữ được mức lợi nhuận cao trong điều kiện lãi suất đang tăng mạnh như hiện nay. Ngân hàng là trụ cột của một nền kinh tế, và dư địa để tăng trưởng, mở rộng còn rất lớn khi nền kinh đó còn tiếp tục tăng trưởng mạnh, dân số trẻ và tỉ lệ sử dụng các dịch vụ ngân hàng còn thấp như ở VN hiện nay.

(PS: Bản thân tôi cũng chọn MBB và TCB để mua dần từ mức giá hiện nay. Vài năm nữa cùng nhìn lại để xem kết quả thế nào nhé.)