Góc nhìn cá nhân về vụ Mỹ đánh thuế 46% đối với Việt Nam

Đánh giá toàn diện về việc Mỹ áp thuế 46% đối với Việt Nam và đề xuất giảm thuế của Việt Nam

Tóm tắt tổng quan

Báo cáo này đánh giá toàn diện về việc Mỹ áp thuế 46% đối với hàng hóa Việt Nam và đề xuất của Việt Nam về việc giảm thuế đối với hàng hóa Mỹ xuống 0% để đàm phán. Phân tích dựa trên dữ liệu mới nhất về thương mại song phương, tác động kinh tế đến các ngành hàng chính, và ý nghĩa ngoại giao trong bối cảnh quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện Mỹ-Việt Nam.

Mỹ đã công bố áp dụng mức thuế 46% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam, có hiệu lực từ ngày 9/4/2025, trong khuôn khổ chính sách thuế quan trả đũa rộng rãi nhằm vào hơn 180 đối tác thương mại. Đáp lại, Việt Nam đã đề xuất giảm thuế đối với hàng hóa Mỹ xuống 0% và yêu cầu hoãn áp dụng thuế quan mới để tạo điều kiện cho đàm phán.

Thuế quan mới của Mỹ sẽ có tác động đáng kể đến nền kinh tế Việt Nam, đặc biệt là các ngành xuất khẩu chủ lực như điện tử, dệt may, giày dép và đồ nội thất. Đồng thời, việc này cũng đặt ra thách thức đối với quan hệ ngoại giao song phương vốn đã được nâng cấp lên Đối tác Chiến lược Toàn diện vào năm 2023.

Phân tích thuế quan của Mỹ đối với Việt Nam
Bối cảnh và mức thuế
• Tổng thống Donald Trump công bố áp thuế 46% đối với hàng hóa Việt Nam vào ngày 2/4/2025
• Thuế quan có hiệu lực từ ngày 9/4/2025
• Việt Nam nằm trong nhóm các nước chịu mức thuế cao nhất, cùng với Trung Quốc, Campuchia, Indonesia và Myanmar
• Mức thuế này được áp dụng cho tất cả hàng hóa Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ

Lý do được đưa ra
• Chính quyền Trump tuyên bố Việt Nam áp đặt mức thuế hiệu quả 90% đối với hàng hóa Mỹ
• Con số 90% này dường như được tính toán dựa trên thặng dư thương mại của Việt Nam với Mỹ, biểu thị bằng tỷ lệ phần trăm tổng xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ
• Mỹ cáo buộc Việt Nam và Campuchia là trung tâm trung chuyển để Trung Quốc tránh thuế quan của Mỹ
• Mỹ cũng cho rằng Việt Nam “hạn chế hoặc cấm nhập khẩu hàng hóa tái sản xuất”

Sự khác biệt với thực tế
• Theo dữ liệu của Tổ chức Thương mại Thế giới, thuế suất áp dụng trung bình của Việt Nam là 9,4%
• Thuế suất trung bình có trọng số thương mại thậm chí còn thấp hơn, ở mức 5,1%
• Ngay cả khi tính cả thuế giá trị gia tăng (VAT) 10%, con số 90% vẫn thiếu cơ sở rõ ràng
• Phương pháp tính toán của nhóm Trump thiếu minh bạch, với Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent chỉ mơ hồ lưu ý rằng mức thuế của mỗi quốc gia “đại diện cho thuế quan của họ”

Đề xuất giảm thuế của Việt Nam
Nội dung đề xuất
• Việt Nam đề xuất giảm thuế đối với hàng hóa Mỹ xuống 0%
• Đề nghị Mỹ hoãn áp dụng thuế quan mới trong 1-3 tháng để đàm phán
• Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chủ trì cuộc họp với các bộ, ngành vào ngày 4/4/2025
• Thành lập đội phản ứng nhanh do Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn dẫn đầu

Các biện pháp cụ thể
• Việt Nam đã cam kết tăng cường nhập khẩu nguyên liệu thô và thiết bị từ Mỹ
• Đẩy nhanh các hợp đồng mua sắm sản phẩm Mỹ như máy bay và khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG)
• Trong chuyến thăm Washington tháng 3/2025, Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã ký kết các thỏa thuận trị giá 4,15 tỷ USD với các công ty Mỹ
• Việt Nam cam kết giải quyết vấn đề trung chuyển hàng hóa Trung Quốc

Phản ứng của Mỹ
• Tổng thống Trump đã có cuộc điện đàm với Tổng Bí thư Tô Lâm vào ngày 4/4/2025
• Trump mô tả cuộc gọi là “rất hiệu quả” và bày tỏ mong muốn gặp Tổng Bí thư Tô Lâm trong tương lai gần
• Chưa có thông báo chính thức về việc hoãn hoặc giảm mức thuế 46%

Tác động kinh tế
Tác động đến xuất khẩu Việt Nam sang Mỹ
• Xuất khẩu từ Việt Nam sang Mỹ đạt 136,6 tỷ USD trong năm 2024, tăng 19% so với năm 2023
• Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, chiếm khoảng 30% GDP của Việt Nam
• Thặng dư thương mại của Việt Nam với Mỹ đạt 123,5 tỷ USD trong năm 2024, tăng 18,1% so với năm 2023

Tác động đến các ngành hàng chính
1. Ngành điện tử và máy tính:
• Chiếm 19,42% tổng xuất khẩu sang Mỹ (23,2 tỷ USD)
• Có thể mất thị phần hoặc giảm biên lợi nhuận đáng kể
2. Máy móc, thiết bị và công cụ:
• Chiếm 18,45% tổng xuất khẩu sang Mỹ (22,05 tỷ USD)
• Khả năng cạnh tranh giảm so với các nước có mức thuế thấp hơn
3. Dệt may:
• Chiếm 13,52% tổng xuất khẩu sang Mỹ (16,15 tỷ USD)
• Đối mặt với nguy cơ mất thị phần vào tay các đối thủ như Bangladesh (thuế 37%)
4. Giày dép:
• Chiếm 6,93% tổng xuất khẩu sang Mỹ (8,28 tỷ USD)
• Gần 1/3 giày dép nhập khẩu vào Mỹ đến từ Việt Nam (2023)
• Nike sản xuất khoảng 25% giày dép tại Việt Nam
5. Đồ nội thất và gỗ:
• Chiếm 7,58% tổng xuất khẩu sang Mỹ (9,06 tỷ USD)
• Năm 2023, 26,5% đồ nội thất nhập khẩu vào Mỹ đến từ Việt Nam

Tác động đến các công ty cụ thể
• Nike: Cổ phiếu giảm gần 12% sau khi thông báo thuế quan, 25% sản xuất giày dép tại Việt Nam
• Wayfair: Cổ phiếu giảm gần 28%, phụ thuộc nhiều vào đồ nội thất từ Việt Nam
• Deckers Brands (Ugg, Hoka): Cổ phiếu giảm hơn 15%, có 68 đối tác chuỗi cung ứng tại Việt Nam
• VF Corp (The North Face, Timberland, Vans): Cổ phiếu giảm hơn 25%, 17% nhà cung cấp ở Việt Nam
• Mattel, Hasbro, Funko: Cổ phiếu giảm hơn 10%, phụ thuộc vào sản xuất đồ chơi tại Việt Nam

Tác động vĩ mô đến nền kinh tế Việt Nam
• Đe dọa mục tiêu tăng trưởng GDP 8% của Việt Nam trong năm 2025
• Có thể làm chậm quá trình mở rộng công nghiệp và tạo việc làm
• Các nhà đầu tư đa quốc gia có thể xem xét lại quyết định đầu tư vào Việt Nam
• Doanh nghiệp phải lựa chọn giữa việc giảm giá (giảm lợi nhuận) hoặc duy trì giá (mất thị phần)

Tác động đến người tiêu dùng và thị trường toàn cầu
• Chi phí cao hơn cho hàng hóa Việt Nam như điện thoại thông minh và quần áo sẽ ảnh hưởng đến người tiêu dùng Mỹ
• Có thể làm tăng lạm phát tại Mỹ
• Chuỗi cung ứng bị gián đoạn có thể gây ra sự suy thoái kinh tế rộng hơn
• Nhiều công ty có thể phải tìm kiếm các địa điểm sản xuất thay thế khác

Ý nghĩa ngoại giao
Tác động đến Quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện
• Quan hệ song phương đạt đỉnh cao vào tháng 9/2023 khi được nâng cấp lên Đối tác Chiến lược Toàn diện
• Thuế quan 46% có thể làm suy giảm lòng tin song phương đã được xây dựng khó khăn
• Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Phạm Thu Hằng: Quyết định “không phản ánh chính xác tinh thần của Quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện”
• Năm 2025 đánh dấu hai cột mốc quan trọng: 50 năm kết thúc chiến tranh Việt Nam và 30 năm bình thường hóa quan hệ Mỹ-Việt Nam

Tác động trong bối cảnh cạnh tranh Mỹ-Trung
• Thuế quan của Mỹ có thể vô tình đẩy Việt Nam gần hơn với Trung Quốc về mặt kinh tế
• Trung Quốc có thể tận dụng tình hình để tăng cường ảnh hưởng kinh tế và chính trị tại Việt Nam
• Việc áp thuế diễn ra chỉ vài ngày trước khi lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình dự kiến thăm Việt Nam
• Mỹ đã rút khỏi các khối thương mại đa phương lớn nhất ở châu Á: CPTPP và RCEP

Phản ứng và chiến lược của Việt Nam
• Việt Nam sẽ tiếp tục ưu tiên độc lập và chủ quyền trong bối cảnh cạnh tranh cường quốc
• Hà Nội sẽ tiếp tục tìm cách làm sâu sắc quan hệ với Mỹ trong khi tìm kiếm quan hệ ổn định với Bắc Kinh
• Việt Nam cam kết “tiếp tục hợp tác với Mỹ trong tinh thần xây dựng và hợp tác để tìm ra các giải pháp thiết thực”
• Việt Nam có thể đẩy mạnh đa dạng hóa thị trường xuất khẩu để giảm phụ thuộc vào Mỹ

Nhận định và dự báo
Triển vọng đàm phán
• Các mức thuế có thể được coi là vị thế đàm phán ban đầu của Mỹ
• Việt Nam có ít đòn bẩy trong đàm phán do nhập khẩu trực tiếp từ Mỹ vào Việt Nam khá khiêm tốn (13,1 tỷ USD năm 2024)
• Thành công của đàm phán sẽ phụ thuộc vào việc liệu chính sách thương mại của Mỹ có trở lại hợp lý hay không
• Cuộc điện đàm “hiệu quả” giữa Trump và Tô Lâm là tín hiệu tích cực

Kịch bản có thể xảy ra
1. Kịch bản lạc quan:
• Mỹ đồng ý hoãn áp thuế để đàm phán
• Hai bên đạt được thỏa thuận giảm thuế quan
• Việt Nam tăng nhập khẩu từ Mỹ và giải quyết vấn đề trung chuyển hàng hóa Trung Quốc
• Quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện được củng cố
2. Kịch bản trung tính:
• Mỹ áp dụng mức thuế thấp hơn 46% sau đàm phán
• Việt Nam phải điều chỉnh cơ cấu xuất khẩu và tìm kiếm thị trường mới
• Tác động kinh tế đáng kể nhưng có thể quản lý được
• Quan hệ ngoại giao căng thẳng nhưng không đổ vỡ
3. Kịch bản tiêu cực:
• Mỹ áp dụng đầy đủ mức thuế 46%
• Xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ giảm mạnh
• Tăng trưởng GDP của Việt Nam bị ảnh hưởng nghiêm trọng
• Việt Nam buộc phải tăng cường quan hệ kinh tế với Trung Quốc
• Quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện Mỹ-Việt Nam bị tổn hại

Khuyến nghị chiến lược
1. Đối với Việt Nam:
• Tiếp tục nỗ lực ngoại giao cấp cao với Mỹ
• Đẩy mạnh đa dạng hóa thị trường xuất khẩu
• Tăng cường giám sát và ngăn chặn hành vi gian lận xuất xứ
• Hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu thích ứng với tình hình mới
2. Đối với doanh nghiệp Việt Nam:
• Chuẩn bị các phương án ứng phó với các mức thuế khác nhau
• Tìm kiếm thị trường xuất khẩu thay thế
• Tăng cường giá trị gia tăng trong chuỗi sản xuất
• Tuân thủ nghiêm ngặt quy định về xuất xứ hàng hóa

Kết luận
Việc Mỹ áp thuế 46% đối với hàng hóa Việt Nam và đề xuất giảm thuế của Việt Nam đánh dấu một thời điểm quan trọng trong quan hệ thương mại và ngoại giao giữa hai nước. Tác động kinh tế của thuế quan sẽ rất đáng kể, đặc biệt đối với các ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam và có thể ảnh hưởng đến mục tiêu tăng trưởng GDP 8% trong năm 2025.

Về mặt ngoại giao, thuế quan đặt ra thách thức đối với Quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện mới được thiết lập và có thể tác động đến vị thế của Việt Nam trong bối cảnh cạnh tranh Mỹ-Trung. Đề xuất giảm thuế của Việt Nam thể hiện thiện chí và mong muốn duy trì quan hệ tốt đẹp với Mỹ, nhưng thành công của đàm phán sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố.

Trong bối cảnh này, Việt Nam cần tiếp tục nỗ lực ngoại giao, đồng thời đẩy mạnh đa dạng hóa thị trường xuất khẩu và hỗ trợ doanh nghiệp thích ứng với tình hình mới. Doanh nghiệp Việt Nam cần chuẩn bị các phương án ứng phó và tăng cường giá trị gia tăng trong chuỗi sản xuất.

Nguồn tham khảo
1. Vietnam Briefing (https://www.vietnam-briefing.com/ne...us-tariff-list-implications-for-vietnam.html/)
2. CNBC (https://www.cnbc.com/2025/04/02/tru...ld-raise-prices-for-shoes-furniture-toys.html)
3. Fulcrum (https://fulcrum.sg/how-will-vietnam-deal-with-president-trumps-shocking-tariffs/)
4. VnExpress (https://e.vnexpress.net/news/news/p...-s-decision-to-impose-46-tariffs-4869825.html)
5. CSIS (https://www.csis.org/analysis/indispensable-upgrade-us-vietnam-comprehensive-strategic-partnership)
6. The Diplomat (https://thediplomat.com/2025/04/southeast-asian-slammed-by-president-trumps-liberation-day-tariffs/)