Luật với chả lá, từ góc nhìn của một luật sư

Luật với chả lá, từ góc nhìn của một luật sư

Ngày 20-11-2008, 04:29
Nỗi niềm từ thuế thu nhập chứng khoán

Đa phần nhà đầu tư đều mong muốn cơ quan thuế xem xét giãn thời gian thu thuế chứng khoán.
(ĐTCK) Trong lúc cơ quan thuế và các CTCK bắt đầu rục rịch lên phương án triển khai việc thu thuế chứng khoán theo Thông tư 84/2008/TT-BTC ngày 30/9/2008 của Bộ Tài chính hướng dẫn thi hành Luật Thuế thu nhập cá nhân thì các nhà đầu tư chứng khoán vẫn còn nhiều nỗi niềm, băn khoăn với sắc thuế này.

Từ sự khó lựa chọn phương pháp nộp thuế

Thông tư 84/2008/TT-BTC cho phép nhà đầu tư được đăng ký một trong hai phương pháp nộp thuế, một là 20% trên tổng lợi nhuận thu được từ kinh doanh chứng khoán, hai là 0,1% trên tổng giá trị mỗi lần chuyển nhượng.

Có thể thấy, nếu nhà đầu tư lựa chọn nộp theo phương pháp 0,1% trên tổng giá trị mỗi lần chuyển nhượng thì rất nhàn cho cơ quan thuế, bởi họ chỉ cần yêu cầu CTCK trích luôn 0,1% này và nộp về cơ quan thuế. Cách này cũng nhàn cho nhà đầu tư, nhưng họ sẽ thiệt thòi trong trường hợp đầu tư chứng khoán thua lỗ.

Nếu nhà đầu tư lựa chọn phương pháp nộp 20% trên tổng lợi nhuận thì rất vất vả cho nhà đầu tư. Cuối năm, họ phải lập, hoàn thiện chứng từ và chứng minh trước cơ quan thuế về những chi phí hợp lý, hợp lệ của họ. Như vậy, có thể dễ nhận thấy, đa phần nhà đầu tư sẽ ngại chọn phương pháp nộp thuế này, vì mất rất nhiều thời gian, thậm chí gây khó khăn cho họ, bởi giấy tờ, thủ tục hành chính, đặc biệt liên quan đến hoá đơn chứng từ, trong việc xác định thu nhập tính thuế. Ngoài ra, dù nộp theo phương pháp 20% trên tổng lợi nhuận thu được từ kinh doanh chứng khoán thì nhà đầu tư vẫn phải tạm nộp 0,1% trên tổng giá trị mỗi lần chuyển nhượng và đến cuối năm mới thực hiện quyết toán thuế. Nếu số thuế đã nộp trong năm thừa thì nhà đầu tư sẽ được nhận lại, nếu thiếu thì phải nộp bù. Như vậy, mặc dù chưa có lợi nhuận, nhưng cứ có sự chuyển nhượng là nhà đầu tư sẽ bị tạm trích thuế ngay. Chính vì thế, lựa chọn phương pháp nộp thuế nào có lợi nhất vẫn là một câu hỏi đang vấn vương trong đầu nhà đầu tư.

Đến những bất hợp lý cho nhà đầu tư

Bất hợp lý thứ nhất đến từ các khoản được coi là chi phí hợp lý, hợp lệ. Nếu các doanh nghiệp đầu tư tài chính, mua cổ phiếu, trái phiếu thì những chi phí cho hoạt động tài chính như chi phí đào tạo, mua sắm phương tiện làm việc, máy tính, xăng, xe, chi phí điện thoại, internet, chi phí thuê tư vấn, phí môi giới, lưu ký, dịch vụ pháp lý... sẽ được công nhận là những chi phí hợp lý, hợp lệ của doanh nghiệp và được khấu trừ trước khi xác định thu nhập chịu thuế. Nhưng đối với các nhà đầu tư chứng khoán cá nhân thì chỉ có những "khoản chi phí thực tế phát sinh của hoạt động chuyển nhượng chứng khoán có hoá đơn, chứng từ theo chế độ quy định" mới được xem là chi phí hợp lý, hợp lệ. Như vậy, sẽ có nhiều chi phí khác của nhà đầu tư cá nhân phục vụ cho mục đích kinh doanh chứng khoán không được xem là chi phí hợp lý, hợp lệ như chi phí đào tạo, mua sắm phương tiện làm việc, chi phí thuê tư vấn, điện thoại, internet.... Có thể vì lý do cơ quan thuế không thể bóc tách được đâu là chi phí cho mục đích kinh doanh chứng khoán, đâu là chi phí dùng cho mục đích cá nhân của nhà đầu tư nên đã mạnh tay loại bỏ các chi phí hợp lý của nhà đầu tư cá nhân.

Bất hợp lý thứ hai đến từ nguyên tắc kết chuyển lỗ. So với thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp là 25% thì mức thuế suất 20% đối với lợi nhuận trước thuế không chênh lệnh nhiều. Tuy nhiên, nếu doanh nghiệp kinh doanh thua lỗ thì được kết chuyển lỗ trong vòng 5 năm, còn cá nhân đầu tư chứng khoán thua lỗ thì không được kết chuyển lỗ, mà phải tất toán hàng năm. Trước đây, trong dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân đã có quy định cho phép nhà đầu tư cá nhân được kết chuyển lỗ trong vòng 2 - 3 năm, tuy nhiên không hiểu sao quy định này đã bị loại bỏ.

Bất hợp lý thứ ba đến từ việc thu thuế từ đầu tư vốn. Luật quy định "thuế suất đối với thu nhập từ đầu tư vốn áp dụng theo biểu thuế toàn phần là 5%". Đó là khi doanh nghiệp trả cổ tức, trái tức hoặc các khoản lợi nhuận khác từ đầu tư vốn cho nhà đầu tư, nhà đầu tư sẽ phải chịu mức thuế suất là 5%. Có thể nói, mức thuế suất này không cao, nhưng vấn đề bất hợp lý nằm ở chỗ: khi nhà đầu tư được hưởng cổ tức thì giá cổ phiếu bị Sở/TTGDCK điều chỉnh giảm tương ứng trên sàn chứng khoán. Vì vậy, nhà đầu tư có cảm giác rằng, họ sẽ không có lợi gì từ việc nhận cổ tức, thậm chí việc doanh nghiệp trả cổ tức là lấy chính tiền của họ từ giá chứng khoán để đi nộp thuế.

Kết luận

Việc thu thuế thu nhập chứng khoán là cần thiết, nhưng thu như thế nào, thu bao nhiêu là một vấn đề cần hết sức cân nhắc để vừa làm sao có nguồn thu phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, vừa đảm bảo một mục tiêu không kém quan trọng là khuyến khích người dân tham gia vào hoạt động đầu tư chứng khoán, thông qua đó huy động được các nguồn tiền đưa vào thị trường, phục vụ cho chính các doanh nghiệp và nền kinh tế. Với chính sách thuế thu nhập chứng khoán hiện nay, đa phần nhà đầu tư chứng khoán cảm nhận được mục đích "tận thu" từ cơ quan thuế, chưa thấy được sự hợp lý của việc thu thuế.

Còn nhiều điểm phạch lắm của cái thông tư phải gió này, sẽ cập nhật cho anh em. Em rất khoái cãi nhau bằng luật đấy.