Một vụ va chạm lớn

Một vụ va chạm lớn

Thứ Ba, 18/12/2007 - 10:33 AM
Một vụ va chạm lớn hiếm thấy trong vũ trụ

(Dân trí) - Các nhà thiên văn học lần đầu tiên được chứng kiến một cảnh tượng ngoạn mục trong vũ trụ: một dải phóng xạ phát ra từ một hố đen ?osiêu lớn? đã va mạnh vào một thiên hà gần đó, gây ra một vụ nổ cực lớn.

Đây là phát hiện được cơ quan vũ trụ của Mỹ công bố.

Trước kia người ta đã được chứng kiến các thiên hà va chạm nhau, nhưng đây là lần đầu tiên họ được chứng kiến ?ocơn thịnh nộ? kiểu này.

Dải phóng xạ phát ra từ hố đen ?osiêu lớn? trên có thể gây tác động cực lớn đối với bất kỳ hành tinh nào trên đường nó đi qua, và có thể tác động hình thành chòm sao mới.

Các nhà thiên văn học quan sát được quá trình trên nhờ dùng Đài quan Chandra trong vũ trụ của Nasa, kính viễn vọng Hubble của đài quan sát này, kính viễn vọng Spitzer, cũng như Very Large Array (VLA) và kính viễn vọng sóng vô tuyến Merlin ở trên mặt đất.

Sự kiện trên đang xảy ra ở trên hệ được gọi là 3C321, nằm cách trái đất của chúng ta 1,4 tỷ năm ánh sáng, vì vậy khó có thể gây ảnh hưởng gì đến trái đất chúng ta. Hệ 3C321 gồm hai thiên hà đang trong quá trình sát nhập với nhau.

Hầu hết các thiên hà, trong đó có cả thiên hà của chúng ta, đều được cho là có chứa những hố đen siêu lớn ở trung tâm. Rất nhiều thiên hà trong số này đã phát ra những dải bụi cực lớn từ những vùng phụ cận của hố đen.

Thiên hà lớn hơn trong số hai thiên hà trong hệ 3C321, được các nhà thiên văn đặt tên là ?othiên hà sao chết?, đã phát ra một dải bụi phóng xạ từ phần rìa lỗ đen ở trung tâm của nó. Thiên hà nhỏ hơn, kém may mắn hơn, có vẻ như đã bị rơi vào trong đường đi của dải bụi này.

Sức mạnh hủy diệt

Quan sát các hình ảnh chụp được từ các kính viễn vọng cho thấy vệt bụi phóng xạ đã đâm sầm vào rìa của thiên hà kế bên, giải phóng một ít năng lượng. Sau đó, đường đi của nó bị gãy và bị chuyển hướng.

Những dải bụi phóng xạ kiểu này có thể đạt tới vận tốc gần bằng ánh sáng và có thể ?ođi? qua một chặng đường rất lớn. Dải bụi phóng xạ trong hệ 3C321 có bề rộng bằng khoảng 1.000 năm ánh sáng và có thể đi cách xa hố đen nó phát ra khoảng 1 đến 2 triệu năm ánh sáng.

Nó gồm những vật chất có năng lượng lớn và nhiều từ trường. Nó tạo ra một lượng cực lớn phóng xạ, đặc biệt là ở dạng tia X và tia gamma năng lượng cao.

Sự kết hợp giữa phóng xạ và những vật chất di chuyển với tốc độ gần bằng tốc độ của áng sáng có thể gây ra hậu quả thảm khốc cho bầu khí quyển của bất kỳ hành tinh nào giống hành tinh của chúng ta nằm trên đường nó đi qua.

Ví dụ, tầng ozon của hành tinh có thể bị phá hủy, và sẽ dẫn đến sự tuyệt chủng bất kỳ sự sống nào trên hành tinh đó.

?oHiện vẫn còn nhiều câu hỏi chưa được trả lời về những dải phóng xạ phát ra từ hố đen?, nhà nghiên cứu Martin Hardcastle, tại trường Đại học Hertfordshire, Anh quốc, cho biết. Ông là người tham gia nghiên cứu dải bụi phóng xạ mới phát hiện trên.

?oChúng tôi không biết chính xác là chúng được phát ra cách hố đen bao nhiêu, chúng được tạo ra từ những gì, và chúng di chuyển nhanh như thế nào, chúng phát triển như thế nào theo thời gian. Vì vậy những vật thể như 3C321 có thể là một thử nghiệm để chúng tôi có cái nhìn thấu đáo hơn về các dải bụi phóng xạ phát ra từ hố đen?.

Những hình ảnh từ kính viễn vọng VLA và Chandra cho thấy dải phóng xạ trên bắt đầu va vào thiên hà nhỏ hơn trong hệ 3C321 khoảng 1 triệu năm trước. Tuy nhiên, thời gian này chỉ bằng một cái chớp mắt so với vòng đời của 3C321. Và đây là cơ hội để các nhà thiên văn học có thể nghiên cứu một hiện tượng thiên văn hiếm có này.

Phan Anh
Theo BBC