Nguyên phó trưởng đoàn đàm phán WTO :"Hoa Kỳ và liên minh châu Âu đã mất tới hơn 4 năm thuyết phục t

Nguyên phó trưởng đoàn đàm phán WTO :"Hoa Kỳ và liên minh châu Âu đã mất tới hơn 4 năm thuyết phục ta nâng Room NH lên tr

Bên cạnh thành quả kinh tế - xã hội đã đạt được trong 1 năm qua thì một vấn đề chúng ta đang phải bàn tính là tỷ lệ sở hữu nước ngoài (room) trong các DN ngành dịch vụ của Việt Nam sẽ là bao nhiêu khi mức hạn chế hiện hành (30%, trừ ngành ngân hàng) đã được cam kết bãi bỏ sau 1 năm kể từ ngày tham gia tổ chức này. Vấn đề đảm bảo các lợi ích quốc gia trong khi vẫn thực thi đúng các cam kết WTO được nhìn nhận như thế nào là nội dung cuộc trao đổi mà ông Trần Quốc Khánh, Vụ trưởng Vụ Chính sách Thương mại đa biên - Bộ Công thương, nguyên Phó trưởng đoàn đàm phán gia nhập WTO dành cho ĐTCK.

Thưa ông, khi gia nhập WTO, Việt Nam đã có cam kết gì về tỷ lệ tham gia cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài (ĐTNN) trong CTCP?

Cam kết về tỷ lệ tham gia cổ phần của nhà ĐTNN trong các CTCP của Việt Nam được đưa ra trong phần Cam kết chung của Biểu cam kết về dịch vụ. Theo đó, trong năm đầu tiên sau khi gia nhập WTO, ta có quyền hạn chế tỷ lệ này ở mức 30%, thậm chí thấp hơn. Một năm sau đó, hạn chế 30% này sẽ được bãi bỏ, trừ đối với ngành ngân hàng và những ngành không cam kết trong Biểu cam kết về dịch vụ.


Tại sao lại là 30% trong khi chúng ta đã cho phép nước ngoài được tham gia tới 49% vào các công ty niêm yết?

Khi ta bắt đầu đàm phán thì tỷ lệ mà luật pháp cho phép nhà ĐTNN đầu tư vào DN Việt Nam là 30%. Hiệp định Thương mại Việt - Mỹ cũng ghi là 30%. Sau này Chính phủ cho phép nâng lên thành 49% đối với công ty niêm yết, nhưng khi đó đàm phán đã gần hoàn tất, các đối tác đều đã chấp nhận con số 30% nên chúng tôi không sửa lại nữa.



Chúng tôi cũng đã đọc qua cam kết này. Phải nói là rất khó hiểu đối với những người không tham gia đàm phán trực tiếp. Ông có thể ?odiễn nôm? nội dung của nó được không?

Vâng, nôm na là như thế này: trong năm đầu tiên sau khi gia nhập WTO, ta có quyền hạn chế tỷ lệ tham gia của nhà ĐTNN trong các CTCP của Việt Nam ở mức 30% hoặc bất kỳ mức nào khác mà ta muốn. Tuy nhiên, một năm sau khi gia nhập, đối với hơn 100 phân ngành dịch vụ mà ta đã chào ra trong Biểu cam kết về dịch vụ, ta phải đưa ra tỷ lệ mới, trừ ngành ngân hàng vẫn giữ ở mức 30%. Với những phân ngành dịch vụ mà ta không chào ra trong Biểu cam kết (như in ấn, xuất bản...) và toàn bộ các ngành sản xuất, ta vẫn có quyền quy định tỷ lệ tham gia cổ phần của nhà ĐTNN ở bất kỳ mức nào, thậm chí là 0%.



Vậy là ta phải đưa ra tỷ lệ mới cho những phân ngành dịch vụ đã xuất hiện trong Biểu cam kết. Nguyên tắc xây dựng tỷ lệ mới này thế nào, theo ông?

Với những ngành đã cam kết trong Biểu dịch vụ, tỷ lệ mới sẽ tùy theo mức độ và thời gian mở cửa của ngành đó. Lấy ví dụ ngành chuyển phát nhanh, trong Biểu ta cam kết cho nước ngoài sở hữu đến 51% ngay từ khi gia nhập WTO, đến tháng 1/2012 mới cho phép 100%. Như vậy, tỷ lệ mới đối với ngành chuyển phát nhanh sẽ phải đạt tối thiểu 51% vào năm nay, 5 năm sau phải nâng lên 100%. Tỷ lệ cho các ngành khác cũng được suy ra theo cách tương tự.

Xin lưu ý là có những ngành tuy xuất hiện trong Biểu cam kết nhưng khi đi vào chi tiết ta lại loại trừ một số lĩnh vực. Với những lĩnh vực này, ta vẫn có quyền hạn chế tỷ lệ tham gia vốn của nhà ĐTNN. Như đối với ngành phân phối, tỷ lệ tham gia vốn của nước ngoài sẽ phải nâng lên tới 99% trong năm nay, nhưng riêng phân phối dược phẩm và xăng dầu, ta vẫn có quyền hạn chế ở mức 0% bởi đây là 2 mặt hàng ta không cho nước ngoài tham gia kinh doanh. Tương tự là dịch vụ ghi âm, tuy xuất hiện trong Biểu cam kết nhưng ta chưa đưa ra bất kỳ cam kết gì về hiện diện của nước ngoài trong ngành này. Vì vậy về nguyên tắc, ta vẫn có quyền quy định tỷ lệ tham gia vốn của nhà ĐTNN ở bất kỳ mức nào ta muốn.



Thực sự là các nhà đầu tư vẫn rất băn khoăn bởi họ nghĩ tỷ lệ 30% sẽ được xóa bỏ cho tất cả các ngành. Ông lại nói là chỉ xóa cho hơn 100 phân ngành dịch vụ đã xuất hiện trong Biểu cam kết ...

Vì WTO chỉ đàm phán về dịch vụ nên ta chỉ đưa ra cam kết cho các ngành dịch vụ. Các ngành sản xuất không phải là đối tượng của đàm phán WTO nên ta không phải đưa ra cam kết nào cả. Tôi cũng đồng ý là nên có một văn bản quy định thật chi tiết về vấn đề này bởi ngoài chuyện ngành nào phải có tỷ lệ mới, ngành nào không, ta còn phải xử lý một số vấn đề khác cũng rất phức tạp về mặt kỹ thuật.



Đó là những vấn đề gì vậy?

Thứ nhất, với những ngành mà ta chưa đưa ra tỷ lệ cam kết với WTO thì tỷ lệ tham gia vốn cổ phần của nhà ĐTNN sẽ ở mức nào. Có ý kiến cho rằng, cứ theo Luật Doanh nghiệp mà làm nhưng như thế không ổn bởi nhà ĐTNN không thể tham gia vốn vào các ngành in ấn, xuất bản, phân phối dược phẩm, phân phối xăng dầu? như nhà đầu tư Việt Nam. Trong đàm phán, ta đã nhiều lần khẳng định không cho nước ngoài đầu tư vào những ngành này. Chả lẽ đã hạn chế đầu tư trực tiếp, lại mở cho đầu tư gián tiếp?

Thứ hai, cam kết WTO là không mở và chủ trương cũng là không mở nhưng trên thực tế ta đã cho phép các nhà ĐTNN được mua tới 49% cổ phần của các công ty dược, in ấn và bán buôn, bán lẻ xăng dầu niêm yết. Mâu thuẫn này phải xử lý thế nào cũng là điều cần bàn.

Thứ ba, tỷ lệ tham gia vốn của nhà ĐTNN được cam kết ở mức khác nhau cho các ngành khác nhau. Vậy nếu một DN hoạt động đồng thời trong cả 3-4 ngành thì tỷ lệ tham gia vốn của nhà ĐTNN trong DN đó sẽ là bao nhiêu? Cái này cũng đang gây khó khăn cho đầu tư trực tiếp, không riêng gì đầu tư gián tiếp.



Vậy theo ông thì nên xử lý thế nào?

Tôi nghĩ ta nên tiếp cận theo hướng quy định thật rõ một khu vực hạn chế vốn đầu tư gián tiếp của nước ngoài. Tỷ lệ tham gia vốn sẽ là 0% với những ngành thật nhạy cảm như phát thanh, truyền hình, xuất bản. Với những ngành ít nhạy cảm hơn như in ấn, cảng biển, phân phối dược phẩm, phân phối xăng dầu? có thể cho phép nước ngoài được tham gia vốn ở mức độ nhất định, có lưu ý đến thực tế là ta đã cho phép họ được mua cổ phần của các công ty niêm yết trên sàn. Ngoài khu vực hạn chế này, theo tôi, nên xem xét cho phép nhà ĐTNN được mua cổ phần ở mức không hạn chế. Không nên e ngại làm như vậy có nghĩa là ?obán sạch? tài sản của Nhà nước, bởi bán cho ai và bán bao nhiêu là do Nhà nước quyết định. Nước ngoài được phép mua tới 100% nhưng Nhà nước, với tư cách là chủ sở hữu, chỉ đồng ý bán có 20% thì họ cũng không thể mua 100% được.



Theo ông, liệu toàn bộ vấn đề phức tạp này có được xử lý dứt điểm vào ngày 11/1/2008, sau 1 năm gia nhập WTO?

Có lẽ không kịp bởi để xử lý chuyện này, cần tối thiểu là Quyết định của Thủ tướng Chính phủ. Thông thường, một văn bản quy phạm pháp luật chỉ có thể có hiệu lực sau 15 ngày kể từ ngày đăng Công báo. Nếu muốn văn bản có hiệu lực vào ngày 11/1/2008 thì văn bản đó đã phải xuất hiện trên Công báo từ trước ngày 28/12/2007. Nếu dùng Nghị định thì còn phức tạp hơn bởi Nghị định loại này, theo đúng cam kết, phải được đăng tải để lấy ý kiến công chúng ít nhất là 60 ngày trước khi ban hành.



Tóm lại là vẫn phải chờ?

Tôi cũng không rõ bởi việc này được giao cho Bộ Tài chính và Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Tôi tin là các cơ quan chức năng đang gấp rút xem xét, nhưng do vấn đề cũng không đơn giản, chủ yếu vì những lý do như tôi đã trình bày nên có lẽ cần thêm một chút thời gian. Điều cốt yếu là phải xử lý được toàn bộ các vướng mắc theo hướng ?ovì quyền lợi của ta? là chính. Cái gì nên hạn chế, cái gì nên tháo gỡ cần nhìn trên quan điểm phát triển, không nên bó cứng theo cam kết WTO, bởi cam kết WTO chỉ là mức sàn tối thiểu mà thôi. Không ai ngăn cản ta, vì quyền lợi của chính ta, đưa ra những chính sách nới lỏng hơn so với cam kết WTO.

VAFI vừa kiến nghị nâng room cho ngân hàng lên thêm 5%-7%. Ông nghĩ thế nào về đề nghị này?

(Cười) Hoa Kỳ, Liên minh châu Âu và tất cả các đối tác lớn đã mất tới hơn 4 năm để thuyết phục ta nâng tỷ lệ tham gia vốn của nước ngoài trong lĩnh vực ngân hàng lên trên 30%. Ta cương quyết không đồng ý, nhưng biết đâu bây giờ lại đồng ý với VAFI. Theo tôi, nếu VAFI chứng minh được một cách rõ ràng lợi ích của việc nâng room thì chắc Chính phủ cũng sẵn sàng nghe thôi. Nguyên tắc ở đây là lợi ích phải lớn hơn nguy cơ và phải nhìn theo quan điểm phát triển, có lưu ý đến yếu tố an toàn cho cả hệ thống tài chính. Cá nhân tôi hoan nghênh đề xuất ?odám nghĩ, dám làm?. Trong quá khứ đã có nhiều chính sách đúng đắn ra đời từ những đề xuất táo bạo.
(bài phỏng vấn đăng ngày 8/1/08)
http://www.tinnhanhchungkhoan.vn/tintuc.php?nid=8542

------------------------------------------
Giới hạn sở hữu 30% trong lĩnh vực ngân hàng: Đã đến lúc thay đổi?

Ngày 3.1.2008, Hiệp hội Nhà đầu tư tài chính (Vafi) đã có văn bản gửi tới Thủ tướng và các cơ quan liên quan kiến nghị giải pháp mở rộng giới hạn sở hữu của NĐTNN trong lĩnh vực NH lên 37%.

Vì trong điều kiện thị trường đang trong quá trình điều chỉnh, giải pháp kích cầu đang được các cơ quan quản lý nhắc đến như một biện pháp giúp thị trường phát triển ổn định hơn khi quy mô ngày càng mở rộng.

CP NH: CP bắt buộc?

Không phải ngẫu nhiên lĩnh vực NH lại được chọn như một sự đột phá trong vấn đề mở room cho NĐTNN. Theo ông Nguyễn Hoàng Hải - Tổng Thư ký Vafi, lĩnh vực NH đặc biệt quan trọng đối với NĐT chuyên nghiệp, nhất là trong điều kiện một nền kinh tế mới nổi. Tất cả các NĐT chuyên nghiệp khi đặt kế hoạch đầu tư vào VN đều mong muốn trong danh mục đầu tư của mình có CP NH.

Một minh chứng rõ ràng nhất là sự kiện nhầm room của STB trên sàn TPHCM ngày 21.8.2007 khi mức giới hạn bị nhầm từ 30% lên 49%. NĐTNN ngay lập tức đã đổ tiền ra mua ồ ạt khiến Sở GDCK TPHCM phải thông báo ngừng nhận lệnh với CP này.

Mới đây, sự kiện NH ANZ thông báo mua vào trên 700.000 STB và Cty tài chính quốc tế (IFC) thông báo bán ra trên 8,9 triệu STB đã làm xôn xao giới đầu tư. Tuy nhiên, theo thông tin từ Sacombank, ngay khi có thông báo nhiều tổ chức tài chính quốc tế đã đề nghị được mua lại số cổ phần của IFC, vượt cả mức bán ra. ANZ cũng đã thực hiện thoả thuận thành công số CP cần mua ngay sau khi thông báo.

Tuy nhiên, khả năng tiếp cận CP NH với các tổ chức đầu tư nước ngoài, nhất là các quỹ chậm chân không hề dễ khi hầu như tất cả các NHCP đều mong muốn dành phần lớn "miếng bánh 30%" cho các NĐT chiến lược và chỉ có vài tổ chức nước ngoài có cơ hội đầu tư vào một NH. Các tổ chức và cá nhân đầu tư nước ngoài (không phải là tổ chức tín dụng NH hay là NĐT chiến lược) chỉ được nắm giữ tỉ lệ thấp, dưới 0,3%/vốn điều lệ cho mỗi tổ chức hoặc ở mức thấp hơn nhiều, thông thường khoảng 10 - 30 triệu USD cho một NH đối với một tổ chức.

Với những khoản đầu tư này thì khó có thể đầu tư vào các NH chưa niêm yết vì theo quy định hiện hành trước khi đầu tư vào NH chưa niêm yết thì NHCP phải làm nhiều thủ tục xin phép NHNN. Trong khi đó, cơ hội với các CP niêm yết cũng khó khăn không kém khi mức room đã hết. Trường hợp của STB ngày đầu chào sàn ngày 12.7.2007 là ví dụ tiêu biểu khi "miếng bánh" chỉ còn chưa đầy 4% khiến khối này phải đổ tiền ra tranh mua nốt trong vòng 3 ngày để giữ chỗ.

Theo nhận xét của Vafi, với danh mục đầu tư ít có CP NH, các Cty quản lý quỹ gặp nhiều khó khăn trong việc huy động vốn trên thị trường quốc tế. Điều này đã phần nào hạn chế dòng vốn nước ngoài đầu tư vào TTCKVN, nhất là khi môi trường đầu tư CK của VN chưa được hấp dẫn như các TTCK có chính sách tự do hoá thương mại và đầu tư trong những lĩnh vực kinh doanh có điều kiện. Quy mô các quỹ đầu tư đầu tư vào VN cũng nhỏ hơn nhiều so với các nước khác do TTCKVN còn nhỏ. Nếu NĐTNN có cơ hội thuận tiện trong việc đầu tư vào lĩnh vực NH thì đồng nghĩa với việc quy mô thị trường sẽ tăng lên đáng kể bởi NH đều là những DN lớn hơn nhiều so với các DN sản xuất kinh doanh và còn có nhiều tiềm năng phát triển.

Tăng room: Lợi cho thị trường

Việc tăng tỉ lệ sở hữu của NĐTNN trong lĩnh vực NH lâu nay vẫn được cho là khá nhạy cảm và không phải ngẫu nhiên vấn đề giới hạn sở hữu được cân nhắc và quyết định "rắn" trên bàn đàm phán về các cam kết quốc tế. Tuy nhiên, theo nhận định của Vafi, nếu phân tích kỹ bản chất của vấn đề cộng với chính sách quản lý nhà nước thích hợp trong từng thời kỳ thì việc nới rộng room là nhu cầu thực sự của sự phát triển bền vững của hệ thống NHTM và của TTCK. Vafi cho rằng tăng tỉ lệ sở hữu của NĐTNN từ 30% lên 35% hoặc 37% là hoàn toàn phù hợp vì đây là mức tăng không nhiều so với tỉ lệ nắm giữ của NĐTTN.

Hơn nữa, việc tăng room này chỉ dành cơ hội cho đông đảo các tổ chức và cá nhân đầu tư nước ngoài chứ không phải cho NĐT chiến lược, khuyến khích các đối tượng đầu tư mới.

Từ góc độ DN, việc tăng room cũng tạo điều kiện dễ dàng hơn cho các NH có điều kiện tham gia niêm yết tại nước ngoài. Việc mở rộng quy mô có thể nắm giữ cũng khuyến khích của các tổ chức chuyên nghiệp đầu tư vào NH, góp phần thay đổi cơ cấu cổ đông theo hướng tăng tỉ lệ sở hữu của tổ chức, cải thiện đáng kể tính tổ chức và ổn định trong cơ cấu sở hữu.

Từ góc độ thị trường, khi NH tăng quy mô để có thể hội nhập khu vực (vốn tự có trung bình khoảng 10 tỉ USD) thì mức tăng thêm 5-7% cũng đủ lớn đối với nhu cầu thị trường, chẳng hạn 1%/vốn điều lệ 15.000 tỉ đồng của Vietcombank cũng trị giá khoảng 100 triệu USD. Khi thị trường mở rộng quy mô thì sức cầu cũng cần gia tăng tương ứng. Các quỹ đầu tư nước ngoài có cơ hội thuận tiện trong việc đầu tư vào các NHCP thì việc thuyết phục các NĐT quốc tế từ phía các Cty quản lý quỹ nước ngoài sẽ dễ dàng hơn rất nhiều. Việc tăng room trong bối cảnh TTCK hiện nay là có ý nghĩa lớn cho TTCKVN, ngoài ý nghĩa kích cầu còn làm tăng thêm sức mạnh cho chính NĐTTN.
http://hanoitimes.net/article/phantichbinhluan/9480/