Thế giới cần thêm rất nhiều Đồng. Nhưng liệu nguồn cung có đủ?

Nền kinh tế toàn cầu đang đứng trước bước ngoặt quan trọng, đối mặt với cuộc khủng hoảng nguồn cung một trong những kim loại công nghiệp thiết yếu nhất. Khi giá đồng tăng vọt vượt qua mức cao kỷ lục, hệ lụy của nó lan rộng ra ngoài thị trường hàng hóa—đe dọa định hình lại mọi thứ, từ quá trình chuyển đổi năng lượng xanh đến các liên minh địa chính trị.



Một cơn bão hoàn hảo trên thị trường kim loại

Thị trường đồng đang trải qua biến động chưa từng có. Giá đồng gần đây đã vượt quá 11.700 đô la Mỹ/tấn trên Sàn giao dịch kim loại Luân Đôn, do sự kết hợp của các gián đoạn nguồn cung và áp lực cầu, làm lộ rõ những điểm yếu cấu trúc sâu sắc trong thị trường hàng hóa toàn cầu.

Đây không chỉ đơn thuần là tình trạng thiếu hụt theo chu kỳ. Thị trường đang đối mặt với sự mất cân bằng cơ bản giữa nhu cầu tăng nhanh và nguồn cung hạn chế, điều này có thể kéo dài nhiều năm. BloombergNEF dự báo mức tiêu thụ có thể tăng hơn một phần ba vào năm 2035, trong khi tình trạng thiếu hụt nguồn cung có thể xuất hiện ngay từ năm 2026 – một mốc thời gian không cho phép thị trường có nhiều khả năng điều chỉnh.

Các yếu tố thúc đẩy nhu cầu: Công nghệ xanh và cơ sở hạ tầng kỹ thuật số

Hai xu hướng kinh tế mang tính chuyển đổi đang hội tụ để làm gia tăng nhu cầu về đồng. Thứ nhất, quá trình chuyển đổi năng lượng toàn cầu đòi hỏi các công nghệ sử dụng nhiều đồng ở quy mô chưa từng có. Xe điện chứa lượng đồng gấp ba lần so với ô tô thông thường, trong khi các tấm pin mặt trời, tua bin gió và cơ sở hạ tầng lưới điện đều cần một lượng lớn kim loại này.

Thứ hai, cuộc cách mạng trí tuệ nhân tạo đang tạo ra những nguồn cầu hoàn toàn mới. Các trung tâm dữ liệu AI, tiêu thụ năng lượng nhiều hơn đáng kể so với các cơ sở truyền thống, có thể cần lượng đồng gấp bốn lần cho máy chủ, hệ thống làm mát và cơ sở hạ tầng điện. Khi khả năng của AI mở rộng, hướng nhu cầu này sẽ càng gia tăng.

Trong khi đó, sự suy giảm kinh tế của Trung Quốc—đặc biệt là cuộc khủng hoảng bất động sản kéo dài—đã tạm thời che giấu áp lực cầu tiềm ẩn. Nhưng đây chỉ là sự trì hoãn chứ không phải là giải pháp, vì các động lực cấu trúc dài hạn vẫn còn nguyên vẹn.



Những hạn chế về phía cung và nghịch lý ngành khai thác mỏ

Việc đáp ứng nguồn cung đang đối mặt với những trở ngại to lớn, cho thấy những thách thức sâu sắc hơn trong kinh tế khai thác tài nguyên. Những sự cố vận hành gần đây tại các mỏ lớn ở Chile, Cộng hòa Dân chủ Congo và Indonesia đã làm nổi bật tính dễ tổn thương của ngành công nghiệp này trước các rủi ro về địa chất và vận hành.

Về cơ bản hơn, tình hình kinh tế của ngành khai thác đồng đang xấu đi. Hàm lượng quặng đang giảm trên toàn cầu, có nghĩa là các công ty khai thác phải xử lý khối lượng đá ngày càng lớn để chiết xuất cùng một lượng kim loại. Điều này làm tăng chi phí, tiêu thụ năng lượng và tác động đến môi trường—khiến các dự án trở nên kém khả thi về mặt kinh tế và gây nhiều tranh cãi về mặt chính trị hơn.

Vấn đề về tiến độ càng làm trầm trọng thêm những thách thức này. Các mỏ đồng mới cần trung bình 15 năm từ khi được phát hiện đến khi đi vào sản xuất, nhưng số lượng các phát hiện lớn lại giảm mạnh. Chỉ có 14 mỏ quan trọng được tìm thấy trong thập kỷ tính đến năm 2023, so với tỷ lệ cao hơn nhiều trong các giai đoạn trước đó. Khoảng cách về phát hiện này tạo ra sự chậm trễ trong phản ứng cung ứng, gần như chắc chắn sẽ dẫn đến tình trạng thiếu hụt trong tương lai.

Nút thắt cổ chai trong quá trình luyện kim

Một hạn chế thường bị bỏ qua nằm ở năng lực chế biến. Các nhà máy luyện kim của Trung Quốc, chiếm hơn 40% sản lượng đồng tinh luyện toàn cầu, đã mở rộng nhanh hơn sản lượng khai thác mỏ. Điều này đã tạo ra sự cạnh tranh gay gắt đối với quặng bán thành phẩm, với việc các nhà máy luyện kim đôi khi phải trả tiền để chế biến nguyên liệu thay vì tính phí dịch vụ - một sự đảo ngược kinh tế báo hiệu sự rối loạn nghiêm trọng của thị trường.

Nếu các nhà máy luyện kim giảm sản lượng để hạn chế thua lỗ, nguồn cung đồng tinh luyện có thể sẽ càng khan hiếm hơn bất kể sản lượng khai thác mỏ ra sao, tạo ra một nút thắt cổ chai thứ cấp trong chuỗi cung ứng.



CHI TIẾT: https://vietnambusinessinsider.vn/b...T1egrHqSH8UXZYh0I1sG1w5Rgm08dL3JZ2HAeahotojKW