TOÀN CẢNH CUỘC KHỦNG HOẢNG

TOÀN CẢNH CUỘC KHỦNG HOẢNG

Hệ thống tài chính ngân hàng của Mỹ cuối năm 2007 và năm 2008 đã lâm vào một trong những cuộc khủng hoảng chưa từng có khiến hàng trăm tỷ USD đã tiêu tan và sự lây lan vẫn chưa chấm dứt, hậu quả chưa lường hết được. Sau đây là tóm tắt diễn tiến cuộc khủng hoảng tồi tệ nhất trong gần 80 năm qua.

- Giai đoạn trước ngày 15/9/2008

, Tháng 6/2007

Hai quỹ phòng hộ (hedge fund - một loại quỹ có tính đại chúng thấp và không bị quản chế quá chặt) của Bear Stearns - ngân hàng đầu tư lớn thứ 5 của Mỹ - quỵ ngã sau khi đánh cược vào các chứng khoán được đảm bảo bằng các khoản cho vay bất động sản dưới chuẩn ở Mỹ.

, Ngày 6/8/2007
American Home Mortgage ?" một trong những Tổ chức cho vay thể chấp mua nhà lớn nhất của Mỹ làm đơn xin phá sản.
, Ngày 9/8/2007
BNP Paribas của Pháp đình chỉ 3 trong số các quỹ đầu tư của mình với lý do có vấn đề trong khu vực vay thế chấp dưới chuẩn (subprime) ở Mỹ.
Ngân hàng IKB của Đức trở thành ngân hàng đầu tiên tại châu Âu chịu ảnh hưởng bởi những khoản đầu tư xấu trên thị trường cho vay dưới chuẩn ở Mỹ.

Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) phải bơm 95 tỷ euro vào hệ thống ngân hàng trong khu vực để làm dịu việc thu hẹp tín dụng do các vấn đề cho vay dưới chuẩn gây ra.

, Ngày 13/8/2007

ECB lại phải bơm thêm 61 tỷ euro, và tiếp theo là 44,7 tỷ nữa.

, Ngày 15/10/2007

Citigroup - Tập đoàn ngân hàng hàng đầu nước Mỹ - công bố lợi nhuận Quý 3 bất ngờ giảm 57% do các khoản thua lỗ và trích lập dự phòng lên tới 6,5 tỷ USD. Giám đốc điều hành Citigroup Charles Prince từ chức vào ngày 4/11.

, Ngày 17/12/2007

Cuộc khủng hoảng tín dụng đã lan sang châu Úc với nạn nhân là Tập đoàn Centro Properties, một chủ sở hữu của các phố buôn bán lớn ở Mỹ tại Úc sau khi tập đoàn này đưa ra cảnh báo lợi nhuận giảm. Cổ phiếu Centro Properties đã tụt giá 70% tại các giao dịch ở Sydney.

, Ngày 11/1/2008
Bank of America - ngân hàng lớn nhất nước Mỹ về tiền gửi và vốn hoá thị trường - đã bỏ ra 4 tỉ USD để mua lại Countrywide Financial sau khi ngân hàng cho vay thế chấp địa ốc này thông báo phá sản do các khoản cho vay khó đòi quá lớn.

, Ngày 30/1/2008

Ngân hàng lớn nhất Thuỵ Sĩ UBS công bố trích lập dự phòng 4 tỷ USD, nâng tổng số tiền trích lập dự phòng lên 18,4 tỷ USD do những thất thoát liên quan đến cuộc khủng hoảng cho vay cầm cố.

, Ngày 17/2/2008

Anh quốc hữu hóa Ngân hàng Northern Rock

, Ngày 28/2/2008

Ngân hàng DZ Bank của Đức được đưa vào danh sách các nạn nhân của cuộc khủng hoảng cho vay dưới chuẩn với tổng giá trị tài sản mất giá là 1,36 tỷ euro.


, Ngày 16-17/3/2008

Bear Stearns được bán cho Ngân hàng Đầu tư Mỹ JP Morgan Chase với giá 2 đôla một cổ phiếu.

, Ngày 29/4/2008

Deutsche Bank lần đầu tiên trong 5 năm đã công bố một khoản thua lỗ trước thuế sau khi buộc phải trích lập dự phòng 4,2 tỷ USD cho các khoản nợ xấu và các chứng khoán được đảm bảo bởi các khoản thế thấp bất động sản.

, Ngày 11/7/2008

Chính quyền liên bang Mỹ đoạt quyền kiểm soát Ngân hàng IndyMac Bancorp. Đây là một trong những vụ đóng cửa ngân hàng lớn nhất từ trước tới nay sau khi những người gửi tiền đã rút ra hơn 1,3 tỷ USD trong vòng 11 ngày.

, Ngày 7/9/2008
Cục Dự trữ Liên bang (Fed) và Bộ Tài chính Mỹ đoạt quyền kiểm soát hai tập đoàn chuyên cho vay thế chấp Fannie Mae và Freddie Mac nhằm hỗ trợ thị trường nhà đất Mỹ.

, Ngày 31/7/2008

Deutsche Bank công bố khoản trích lập dự phòng tiếp theo là 3,6 tỷ USD, nâng tổng số tiền ngân hàng này mất lên 11 tỷ USD. Deutsche Bank trở thành một trong 10 nạn nhân lớn nhất của cuộc khủng hoảng tín dụng toàn cầu.

, Ngày 11/9/2008:

Lehman Brothers tuyên bố đang nỗ lực tìm kiếm đối tác để bán lại chính mình. Cổ phiếu của ngân hàng đầu tư này tụt giảm 45%.
Ngày 14/9/2008:

Bank of America cho biết sẽ mua Merrill Lynch với giá 29 USD/cp sau khi từ chối đề nghị mua lại của Lehman Brothers.

- Giai đoạn từ 15/9/2008 đến nay

, Ngày 15/9/2008:

Đây là ngày tồi tệ nhất tại Phố Wall kể từ khi thị trường này mở cửa trở lại sau vụ khủng bố 2 toà tháp đôi tại Mỹ vào Tháng 9 năm 2001. Lehman Brothers sụp đổ đánh dấu vụ phá sản lớn nhất tại Mỹ; Merrill Lynch bị Bank of America Corp thâu tóm; American International Group - tập đoàn bảo hiểm lớn nhất thế giới mất khả năng thanh toán do những khoản thua lỗ liên quan tới nợ cầm cố.

, Ngày 16/9/2008:

Ngân hàng trung ương các nước trên thế giới đã đổ hàng tỉ USD vào các thị trường tiền tệ với nỗ lực hạ nhiệt tình trạng căng thẳng và ngăn chặn sự đóng băng của hệ thống tài chính toàn cầu. Cổ phiếu AIG giảm gần một nửa. Fed công bố kế hoạch bơm 85 tỷ USD vào AIG và nắm giữ 80% cổ phần. Ngân hàng Barclays của Anh mua lại một phần tài sản tại Bắc Mỹ của Lehman với trị giá 1,75 tỷ USD.

, Ngày 17/9/2008:

Cổ phiếu của Goldman Sachs và Morgan Stanley giảm mạnh; Tập đoàn Lloyds TSB của Anh mua lại đối thủ HBOS; Uỷ ban Chứng khoán Mỹ kiềm chế tình trạng bán khống.

, Ngày 19/9/2008:

Các thị trường chứng khoán thế giới tăng vọt sau khi Mỹ công bố kế hoạch mua lại tài sản của các tập đoàn tài chính đang gặp khó khăn, giúp làm thanh sạch hệ thống tài chính.

, Ngày 20-21/9/2008:

Công bố các chi tiết bản kế hoạch giải cứu 700 tỷ USD. Hai ngân hàng Goldman Sachs và Morgan Stanley được chuyển đổi thành tập đoàn ngân hàng đa năng, đánh dấu sự kết thúc mô hình ngân hàng đầu tư độc lập tại Phố Wall.

, Ngày 22/9/2008:

Tập đoàn Nomura Holdings của Nhật trả 525 triệu USD để thâu tóm hoạt động của Lehman tại châu Á. Sau đó, Nomura cũng mua lại Lehman tại châu Âu và Trung Đông. Mitsubishi UFJ Financial đồng ý mua 20% cổ phần Morgan Stanley.

, Ngày 23/9/2008:

Warren Buffett trả 5 tỷ USD mua 9% cổ phần Goldman Sachs; Cục điều tra liên bang Mỹ (FBI) điều tra Fannie, Freddie, AIG và Lehman vì nghi ngờ có sự gian lận trong cuộc khủng hoảng tài chính tại Mỹ.

, Ngày 25/9/2008:
Washington Mutual Inc. (WaMu), một trong những ngân hàng lớn nhất Mỹ đã sụp đổ cũng do đã đánh cược rất lớn vào thị trường cho vay thế chấp. Cơ quan Bảo hiểm tiền gửi liên bang Mỹ (FDIC) đã đoạt quyền kiểm soát WaMu và sau đó bán các tài sản của ngân hàng tiết kiệm lớn nhất Mỹ cho JPMorgan Chase & Co. với giá 1,9 tỷ USD. Với 307 tỷ USD tổng tài sản, WaMu đã trở thành ngân hàng bị phá sản lớn nhất trong lịch sử Mỹ.
Trong khi đó tại Washington D.C., các thành viên chủ chốt trong quốc hội đã đồng ý về những điều khoản chính trong kế hoạch giải cứu 700 tỷ USD

, Ngày 29/9/2008:

Hạ viện bất ngờ không thông qua kế hoạch giải cứu thị trường tài chính Mỹ. Phản ứng ngay lập tức với quyết định trên, chỉ số công nghiệp Dow Jones tụt giảm gần 780 điểm - mức giảm trong một ngày mạnh nhất từ trước tới nay.

, Ngày 1/10/2008:

Thượng viện Mỹ thông qua bản kế hoạch giải cứu 700 tỷ USD (tỷ lệ 74-25) với một số điểm đã được thay đổi, bao gồm: gia hạn đạo luật cắt giảm thuế thu nhập cho doanh nghiệp và cá nhân (dự tính làm ngân sách thất thu 149 tỷ USD); tăng hạn mức bảo hiểm tiền gửi tại Cơ quan Bảo hiểm tiền gửi Liên bang từ 100.000 USD lên 250.000 USD.

, Ngày 3/10/2008:

Sau 3 giờ thảo luận và thuyết phục nhau, Hạ viện Mỹ đã bỏ phiếu lần thứ hai và thông qua dự luật giải cứu với tỷ lệ phiếu 262-171. Không đầy 2 giờ sau đó, Tổng thống Mỹ đặt bút ký để chính thức chuyển kế hoạch thành đạo luật.

, Ngày 5/10/2008

Mặc dù Thủ tướng Đức Angela Merkel đã chỉ trích quyết định của Ireland tuần trước về bảo hiểm toàn bộ các tài khoản ngân hàng tại Ireland, ngày Chủ nhật 5/10 Bộ trưởng Tài chính Đức đã thông báo tất cả các tài khoản tiền gửi ngân hàng tại Đức sẽ được bảo hiểm không có giới hạn.

, Ngày 6/10/2008

Ngân hàng BNP Paribas SA của Pháp gửi email thông báo đã thỏa thuận chi 14,5 tỷ Euro (tương đương 19,8 tỷ USD) để mua lại ngân hàng Fortis, trong đó có 9 tỷ Euro bằng cổ phiếu và 5,5 tỷ Euro bằng tiền mặt. BNP sẽ sở hữu 75% Fortis tại Bỉ, 67% Fortis tại Luxembourg, và toàn bộ mảng bảo hiểm của Fortis tại Bỉ.

, Ngày 8/10/2008

Trong một nỗ lực phối hợp chưa từng có tiền lệ, Cục dự trữ liên bang Mỹ (Fed), Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) và 4 ngân hàng trung ương các nước khác đã đồng loạt cắt giảm lãi suất nhằm giảm ảnh hưởng nghiêm trọng của cuộc khủng hoảng tài chính tồi tệ nhất kể từ cuộc Đại suy thoái năm 1930.

, Ngày 10/10/2008:

Tập đoàn bảo hiểm có lịch sử hoạt động 98 năm tại Nhật là Yamato Life Insurance Co. chính thức đệ đơn xin được bảo hộ phá sản do các khoản nợ đã vượt tài sàn 11,5 tỷ yen (tương đương 116 triệu USD). Đây được coi là mốc đánh dấu cuộc khủng hoảng đã lan sang châu Á.

, Ngày 13/10/2008:
Ba ngân hàng hàng đầu của Anh là Royal Bank of Scotland, HBOS và Lloyds đã tiếp nhận khoản vốn khổng lồ 37 tỷ Bảng (64 tỷ USD) từ Chính phủ nước này như một phần trong kế hoạch giải cứu ngành ngân hàng của Anh, tương đương 2,5% quy mô nền kinh tế.
, Ngày 14/10/2008:

Chính phủ Mỹ công bố dành 250 tỉ USD trong gói giải cứu 700 tỉ USD để rót vào các ngân hàng lớn, đổi lại sẽ nhận được cổ phiếu ưu đãi của các ngân hàng này. Đây là bước thay đổi lớn trong chiến lược giải cứu, vì trong kế hoạch ban đầu, Chính phủ vẫn hướng đến giải pháp mua lại nợ xấu ngân hàng, không mua cổ phần.

, Ngày 17/10/2008

Cuộc khủng hoảng địa ốc và khủng hoảng tín dụng đã khiến Citigroup chịu một khoản lỗ và trích dự phòng dư nợ dưới chuẩn sau khi kết thúc quý 3 lên tới 13 tỷ USD, tuy nhiên Ngân hàng hàng đầu của Mỹ này vẫn mong muốn thu hút thêm các khoản tiền gửi sau khi vụ mua lại Wachovia bất thành.
, Ngày 22/10/2008

Chính phủ Trung Quốc bơm 19 tỉ USD và xoá 120 tỉ USD nợ xấu cho Ngân hàng Nông nghiệp TQ, mở đường cho việc tái cấu trúc và bán cổ phần ra công chúng của NH này.
Động thái trợ cứu này đã kết thúc nỗ lực kéo dài suốt một thập kỷ, với chi phí 500 tỉ USD để tái cơ cấu lại ngành ngân hàng tài chính Trung Quốc, sau khi chính phủ trực tiếp điều hành hoạt động cho vay nhiều năm đã khiến các món nợ xấu có nguy cơ không đòi được.

, Ngày 23/10/2008

Belarus đề nghị cứu trợ từ Quỹ tiền tệ thế giới IMF, nối tiếp Ai xơ len, Pakistan, Hungary và Ukraine trong việc xin vay vốn để đối phó với khủng hoảng tài chính đang leo thang.

, Ngày 24/10/2008

Tổng thống Pháp Nicolas Sarkozy cho biết sẽ thành lập một quỹ đầu tư quốc gia để đầu tư vào những công ty của Pháp bị ảnh hưởng nặng nề của khủng hoảng và có thể trở thành mục tiêu mua lại của các công ty nước ngoài.

, Ngày 27/10/2008

Ukraine nhận được khoản vay 24 tháng trị giá 16,5 tỉ USD từ IMF.

Cùng ngày, Lãnh đạo 13 châu nước Á đã nhất trí dành khoảng 80 tỷ USD để thành lập một quỹ dự trữ ngoại hối chung trong nửa đầu năm 2009 nhằm bảo vệ đồng tiền của mình khỏi ảnh hưởng của cơn bão tài chính tồi tệ đang hoành hành từ Mỹ tới châu Á.

, Ngày 28/10/2008

Mười sáu ngân hàng của Mỹ có tên trong lượt hỗ trợ thứ hai trị giá 35 tỷ USD của Bộ Tài chính Mỹ nằm trong gói hỗ trợ 250 tỷ mở đầu của chiến dịch cứu trợ 700 tỷ USD

, Ngày 30/10/2008

Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) vừa cắt giảm lãi suất USD 0,5%, đưa lãi suất cơ bản của đồng tiền này từ mức 1,5% về mức 1%. Với quyết định trên, FED đã đưa lãi suất cơ bản USD về mức thấp nhất từ trước tới nay, nhằm vực nền kinh tế Mỹ dậy khỏi giai đoạn tuột dốc tồi tệ nhất trong vòng nhiều thập kỷ trở lại đây dưới tác động của khủng hoảng tài chính. Lần gần đây nhất lãi suất USD được hạ xuống ở mức 1% là thời kỳ từ tháng 6/2003 - 6/2004.

Bungary đã nhận được từ Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế, World Bank, Ngân hàng Châu Âu 25 tỷ đôla để chống đỡ với cuộc khủng hoảng, trong đó Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế hỗ trợ 16 tỷ USD, Ngân hàng Châu Âu -8 tỷ USD, World Bank ?" 1 tỷ USD.