"Trên đe, dưới búa"

"Trên đe, dưới búa"

Với hàng chục Cty niêm yết chưa đủ điều kiện vốn tối thiểu để trụ lại trên cả hai sàn chứng khoán, vấn đề tăng vốn điều lệ chắc chắn sẽ là nội dung được bàn thảo nhiều nhất trong "mùa" đại hội cổ đông thường niên sắp tới.

Nỗ lực phát hành thêm để trụ lại hay cân đối với khả năng hấp thụ vốn của hoạt động sản xuất là điều cổ đông cần cân nhắc khi đưa ra quyết định.

Dò phản ứng từ thị trường

Câu chuyện về áp lực điều kiện vốn tối thiểu rộ lên gần đây trong bối cảnh giá chứng khoán (CK) giảm hàng loạt càng khiến cho thị trường lẫn DN niêm yết bối rối. Vấn đề tăng vốn theo tiêu chuẩn mới của Luật CK đã được đề cập đến từ lâu và chắc chắn các DN nằm trong "danh sách đen" phải nắm rõ và tính từ sớm. Tuy nhiên, đến sát thời hạn cuối cùng (31.12.2008), vẫn còn hàng chục Cty trên cả hai sàn không đủ điều kiện vốn.

Câu hỏi đặt ra là cả quãng thời gian dài tới 2 năm như vậy tại sao DN vẫn không kịp thực hiện tăng vốn (dù đã được ĐHCĐ thông qua) mà phải trông chờ chính sách cứu vãn từ UBCKNN là gia hạn thêm 3 tháng nữa và liệu trong thời gian đó DN có tăng kịp vốn hay không?

Nhiều kế hoạch tăng vốn phải hủy bỏ thời gian qua là câu trả lời rõ nhất từ thị trường. Trong bối cảnh kinh tế suy giảm, kết quả kinh doanh của DN cũng được dự báo không mấy khả quan. Đây là thế kẹt cho các DN niêm yết quy mô nhỏ vì chắc chắn đây là nhóm có sức chịu đựng kém hơn. Đối với những Cty dạng này, việc tăng vốn không còn là bài toán được bao nhiêu thặng dư nữa, mà là liệu có phát hành thành công hay không.

Dị ứng với những DN phát hành thêm hay trả cổ tức bằng CP là một thực tế vì giá CK niêm yết sẽ trải qua thao tác điều chỉnh giá kỹ thuật đồng thời phải chờ một thời gian khá dài tính bằng tháng CP mới về tài khoản trong khi biến động giá hiện rất thất thường, NĐT có muốn cắt lỗ cũng không được.

Từ góc độ thị trường, câu chuyện tăng vốn được coi là nguyên nhân của nhiều tác động tiêu cực. Trong lúc kinh tế khó khăn, nguồn vốn đầu tư cho thị trường chứng khoán (TTCK) chắc chắn bị thu hẹp. Trong khi đó nhu cầu vốn để thỏa mãn yêu cầu pháp lý không chỉ có DN niêm yết mà cả nhóm CTCK và ngân hàng. Nguồn vốn bị hút khỏi thị trường niêm yết chắc chắn không nhỏ.

Theo ước tính của CTCK HSC, trong tháng 12 vừa qua riêng các NH đã huy động được khoảng 7.000 tỉ đồng, tạo nên lượng cung dư thừa và là một trong những yếu tố cản trở sự phục hồi của TTCK.

Cân nhắc khả năng sử dụng vốn

Trong lúc nhiều DN đang đau đầu chuyện đi hay ở thì cũng có những DN lại đau đầu với chuyện vốn dư thừa chưa có lối ra. Một DN thuộc hàng blue-chips một thời trên sàn tận dụng thời điểm thị trường sôi động đã tích cực phát hành tăng vốn và thặng dư cả ngàn tỉ đồng. DN này đã đem vốn đi góp vào một số DN khác, đầu tư bất động sản (BĐS) cũng như rót vốn vào quỹ đầu tư CK mà vẫn dư hàng trăm tỉ đồng và "ném" vào tiết kiệm.

Báo cáo tài chính của DN cho thấy lĩnh vực hoạt động sản xuất chính của Cty tăng trưởng thấp và thuộc lĩnh vực có sự chuyển đổi công nghệ, cạnh tranh cao. Thậm chí có NĐT trên diễn đàn CK còn cho rằng DN không cần làm ăn gì, cứ "ăn" lãi suất tiết kiệm ở thời đỉnh cao cũng đủ sống.

Đối với một DN lớn, chuyện dùng vốn cho sản xuất như thế nào để hiệu quả còn không dễ thì các DN nhỏ càng khó khăn hơn. Trong bối cảnh sức cầu của nền kinh tế suy giảm, hoạt động sản xuất kinh doanh của các DN chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng và bài toán sử dụng hiệu quả nguồn vốn là chuyện không đơn giản. Nếu DN có tầm nhìn chiến lược, có lượng tiền mặt dồi dào trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế, thậm chí còn có lợi, nếu tiến hành các hoạt động cải tổ sản xuất, sáp nhập thâu tóm để chiếm lĩnh thị phần, tạo sức bật cho tương lai khi kinh tế phục hồi trở lại. Tuy nhiên, đối với các DN yếu, thừa vốn cũng là một gánh nặng nếu không tìm ra phương án tiêu tiền, tăng trưởng sản xuất.

Đối với DN niêm yết, vấn đề tăng vốn luôn đi kèm với sức ép lợi nhuận vì sử dụng vốn hiệu quả là một trong những tiêu chí đánh giá chất lượng CP. Từ góc độ phân tích cơ bản việc tăng vốn sẽ tạo hiệu ứng pha loãng và nếu cộng hưởng với lợi nhuận kém sẽ làm xấu đi các chỉ số tài chính - những con số giúp định lượng chất lượng của DN và sức hấp dẫn của CP. Trong khi sức cầu có hạn nên khó phát hành ra đại chúng thành công, nhiều DN cũng chuyển sang giải pháp phát hành riêng lẻ. Tuy nhiên chào bán riêng lẻ cũng không dễ vì tất cả các Cty chịu sức ép tăng vốn đều là các Cty có quy mô nhỏ, vốn không mấy hấp dẫn các NĐT tổ chức.

Thực tế hiện tại CP của các "đại Cty" cũng đang trong tình trạng mất giá nghiêm trọng và một số Cty phải tạm dừng kế hoạch tăng vốn. Triển vọng chung của nền kinh tế được dự đoán rất khó khăn trong năm 2009, thậm chí có thể kéo dài hơn có thể khiến các dòng vốn ưu tiên lựa chọn địa điểm đầu tư an toàn. Khi nguồn lực đổ vào thị trường hạn chế, cơ hội tìm kiếm được các đối tác để chào bán riêng lẻ không hề dễ, nhất là để đàm phán được với một mức giá tốt.

UBCKNN mới đây đã có những khuyến cáo, nhấn mạnh về mức độ thận trọng trong việc phát hành tăng VĐL năm 2009 về kế hoạch cũng như quy mô. Phương án phát hành và phương án, tiến độ sử dụng vốn phải được nêu chi tiết để đưa ra thảo luận tại ĐHCĐ.

Rõ ràng DN đang chịu sức ép lớn vì nếu phát hành đủ vốn thì áp lực quản trị càng cao và ngược lại, cổ đông có thể gây áp lực vì lo ngại việc chuyển sàn sẽ làm giảm thanh khoản, thậm chí có nguy cơ "bay" khỏi TTCK niêm yết.

Nguyễn Hoàng

Lao Động